انواع جلد و کاغذ در چاپ کتاب

با توجه به نوع کتاب برای چاپ محتوای کتاب معمولاً از کاغذهای ۷۰ گرمی تحریر، ۸۰ گرمی تحریر، گلاسه و  یا کاهی و جلد را از نوع شومیز (مقوای ۲۵۰ یا ۳۰۰ گرمی و برای روکش آن از سلفون مات یا براق و گاهی نیز از uv موضعی)، گالینگور و یا جلد سخت استفاده می‌کنند. معمولاً متن داخلی کتاب تک رنگ (سیاه و سفید) و جلد کتاب ۴ رنگ (جی تی او) انتخاب می‌شود.

انواع جلد در چاپ کتاب

نوع جلد کتاب نقش مهمی در ظاهر و احساسی که کتاب شما به خواننده منتقل می‌کند، دارد. اندازه، شکل، بافت و وزن جلد به کتاب شخصیت داده و نشانه‌ای از سبک شخصی و زیبایی‌شناسی نویسنده آن است.

جلد کتاب علاوه بر محافظت از محتوای باارزش مستتر در سطرهای آن، می‌تواند مخاطب را به خواندن آن نیز تشویق کند. در واقع جلد کتاب، هویت یک کتاب است. طراحی متفاوت تنها با یک ارائه‌ی خوب در ذهن‌ها نقش می‌بندد؛ و این اجرا با انتخاب یک جلد مناسب و با کیفیت میسر است.

اگر کتاب‌خوان باشید، حتماً طرح ذهنی قوی‌ای از کتاب‌هایی که جلد مناسبی داشته‌اند در ذهن دارید. پس مهم‌ترین دلیل اهمیت نوع جلد کتاب این است که، اولین و اساسی‌ترین چیزی که مخاطب در ابتدا با آن روبرو می‌شود جلد و ظاهر کتاب است.

جلد کتاب انواع مختلفی داشته که هریک خصوصیات مربوط به خود را دارند. هر یک از انواع جلد به دسته‌های مختلف تقسیم شده که قیمت آن‌ها متغیر است. در ادامه به بررسی جنس‌های مربوط به جلد کتاب خواهیم پرداخت.

1. جلد شُمیز

معادل انگلیسی این جلد Paperbacked book نام دارد.

جلد شومیز، از انواع رایج در میان جلد کتاب است. جلدهای شومیز اغلب برای کتاب‌هایی با موضوع علمی و کودکان کاربرد دارد. جنس این جلد، مقوایی نرم و نازک (250 گرمی یا 300 گرمی) بوده که توسط یک سلفون (مات یا براق) پوشانده شده است.

معمولاً از این جلد کتاب زمانی استفاده می‌شود که ناشر یا نویسنده بخواهد قیمت تمام شده چاپ پایین باشد و کتاب با هزینه مناسب به دست مصرف‌کننده برسد. جلد کتاب شومیز از دهه ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ وارد عرصه صحافی شده است.

مزایا جلد کتاب شومیز:

• سبک و نرم
• به راحتی قابل حمل است
• قیمت پایین و مقرون‌به‌صرفه
• امکان دریافت شکل‌های فانتزی (مانند: لبه‌گرد و…)

2. جلد سخت

جلد سخت یا Hard Cover، از جمله انواع خیلی رایج در جلد کتاب‌هاست. در هر خانه و میزکار و محیطی حتماً یک سررسید (سالنامه) پیدا می‌شود. اغلب این سررسیدها، جلد سخت دارند. در این نوع جلد، ابتدا طرح کتاب روی کاغذ گلاسه 135 گرمی چاپ شده و با یک لایه‌ی سلفون روکش می‌شود و در آخر روی یک مقوای ضخیم، چسبانده می‌شود.

حتماً دیده‌اید که در برخی نمونه‌ها، اطلاعات روی کتاب به‌راحتی از روی آن جدا می‌شوند. این شیوه، جلد سخت است که نوشته‌ها روی کاغذی که روی جلد چسبیده شده، قرار گرفته‌اند.

در این شیوه صحافی، به نظر می‌رسد که ناشر، چنین کتابی را جدی‌تر می‌گیرد و به همان نسبت خواننده یا مخاطب هم ارزش بیشتری برای آن کتاب قائل است؛ چراکه گمان می‌کند حتماً مطالب مهم و باارزشی در آن است که از یک جلد سخت با قابلیت محافظت بالا در آن استفاده شده است.

یکی دیگر از خصوصیات کتاب‌ها با جلد سخت، بزرگ‌تر بودن نسبی آن‌ها نسبت به انواع دیگر جلد کتاب است. به این ترتیب این مدل کتاب‌ها، در قفسه‌های کتاب‌فروشی بیشتر به چشم می‌آیند و خریدار کتاب خیلی زود متوجه آن شده و در دریایی از کتاب‌ها با طرح‌ها و مطالب مختلف، به سمت کتاب‌های جلد سخت جذب می‌شود.

انتخاب نوع جلد کتاب رابطه مستقیمی با طراحی جلد کتاب آن دارد در واقع این به انتخاب شما بستگی دارد که می‌خواهید چه طرحی را بر روی چه جلدی برای کتاب خود چاپ کنید. در انتشارات کتیبه نوین، با توجه به محتوای کتاب، اندازه و قطع کتاب و همین‌طور افرادی که مخاطب آن کتاب هستند (رنج سنی، جنسیت، فرهنگ و …)، بهترین و کاربردی‌ترین نوع جلد کتاب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

3. جلد گالینگور

این جلد، جلدی ضخیم و محکم با رویه پارچه‌ای یا چرمی است.

حتماً شما هم اگر کتاب ارزشمندی داشته باشید، مایلید که آن را برای سال‌های سال، سالم و تمیز نگهداری کنید. کتاب‌هایی چون اشعار سعدی، حافظ، مولوی و عطار و … از آن دسته کتاب‌هایی هستند که به‌نوعی هویت تاریخی و ملی ما ایرانیان محسوب می‌شوند.

پس باید صحافی آن‌ها به‌گونه‌ای باشد که شایسته و درخور ارزش آن‌هاست. وقتی خواننده و مخاطب این حوزه، این نوع کتاب‌ها را تهیه می‌کند، می‌خواهد تا سال‌ها آن را در کتابخانه‌اش داشته باشد، پس جلد گالینگور، بهترین انتخاب برای این‌گونه کتاب‌هاست.

الف) جلد گالینگور چرمی

نمونه دیگر گالینگور نیز است. جلد چرم به دو نوع چرمی یا مصنوعی تقسیم می‌شود. جلدهایی با جنس چرم مصنوعی از طرفداران بیشتری برخوردار هستند. این جنس قیمت کمتری نسبت به نمونه طبیعی آن دارد. به‌علاوه، حک اسم کتاب یا غیره نیز به‌راحتی بر روی آن صورت می‌گیرد.

ب) جلد گالینگور پارچه‌ای

جلد پارچه‌ای را از دیگر انواع موجود در جلد گالینگور می‌دانند. این جنس بیشتر حالت تزئینی داشته و برای مواردی با استفاده بالا مناسب نیست. اما از سوی دیگر جلد پارچه‌ای از تنوع بالایی برخوردار است. از همین جهت، برای مواردی با امکان استفاده بالا گزینه مناسبی نخواهد بود. در انواع جلد کتاب، این جنس از مقاومت پایین در برابر رطوبت، کثیفی و غیره برخوردار است.

انواع کاغذ در چاپ کتاب

الف) انواع کاغذ بر اساس جنس در چاپ کتاب

یکی از مواردی که در چاپ کتاب بسیار اهمیت دارد جنس کاغذ مورد استفاده است.

کاغذ مورد استفاده برای چاپ کتاب در ایران انواعی دارد و هر یک از این انواع دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. یکی از موارد اصلی که در تعیین قیمت چاپ کتاب لحاظ می‌شود جنس کاغذی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱. کاغذهای کاهی و یا نخودی

اگر بخواهید اولین ویژگی منحصربه‌فرد آن‌ها را بدانید، رنگ این کاغذهاست که رنگ قهوه‌ای روشن تا کرم دارند.

این کاغذها یا ضخیم هستند یا بسیار نازک. کاغذهایی که ضخیم هستند معمولاً از کاغذهای بازیافتی بدست آمده‌اند و کاغذهای نازک که ۶۰ گرمی هم به آن‌ها گفته می‌شود (یک مترمربع از این کاغذ حدود ۶۰ گرم وزن دارد) همان کاغذهایی هستند که بیشتر به‌عنوان کاغذهای چرک‌نویس از آن‌ها استفاده می‌شد.

این کاغذها به لحاظ زیست‌محیطی عالی هستند چون در تولید آن‌ها کمترین میزان درخت قطع می‌شود زیرا عمدتاً بازیافتی هستند و اگر هم بازیافتی نباشند از الیاف گیاهی مانند نیشکر و یا پنبه درست شده‌اند.

این کاغذها کمترین آسیب را به چشم وارد می‌کنند زیرا که بازتاب نور از سطح این کاغذها بسیار پایین است.

نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی کاغذ کاهی چیست را مطالعه فرمایید.

۲. کاغذهای سفید تحریر

عمده کتاب‌هایی که هم‌اکنون در بازار کتاب هستند از کاغذ سفید تحریر درست شده‌اند.

برای تولید این کاغذها عمدتاً می‌بایست درخت قطع شود و بازتاب نور نیز در این کاغذها بالاست که موجب اذیت چشم هم می‌شود.

این کاغذ به دو صورت پوشش‌دار یا اندوده شده و بدون پوشش یا اندود نشده عرضه می‌شود. آنچه در ایران کاغذ تحریر نامیده می‌شود معمولاً بدون پوشش است و به‌گونه‌ای است که می‌توان با جوهر روی هر دو طرف آن نوشت بدون این‌که مرکب به سمت دیگر کاغذ نفوذ کرده و یا نشت کند. کاغذ تحریر براساس نیاز و نوع کاربرد آن یا استفاده از خمیر شیمیایی و یا به‌صورت مکانیکال تولید می‌شود. اضافه کردن پرکن‌ها به خمیر این نوع کاغذ باعث کاهش پشت‌نمایی و کدر شدن آن می‌شود.

• این نوع معمولاً برای چاپ کتاب و اوراق اداری همچون سربرگ، یادداشت و پاکت استفاده می‌شود.
• گرماژ متفاوتی دارد اما آنچه بیش‌ترین کاربرد را دارد ۷۰ و ۸۰ گرمی است.
• از این نوع در گرماژهای ۷۰ تا ۱۲۰ گرم در بازار موجود است.

نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی کاغذ تحریر چیست؟ را مطالعه فرمایید.

3. کاغذ بالکی

کاغذهای بالکی نوعی کاغذند که از کاغذهای تحریر سبک‌تر و ضخیم‌ترند. این کاغذها غالباً در دو رنگ طوسی و نخودی عرضه می‌شوند. کتاب‌هایی که با این کاغذها چاپ می‌شوند به کتاب سبز معروفند و گفته شده این کاغذها به این دلیل که در تولید آن‌ها از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود، برای برگشت به طبیعت و بازیافت مناسب‌اند.

این کاغذها به خاطر رنگی که دارند کمتر نور را بازتاب می‌دهند و برای مطالعه مناسب‌ترند. همچنین سبکی آنها و دشواری کپی از روی صفحات آنها سبب شده محبوبیت بیشتری پیدا کنند.

نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید.

4. کاغذهای گلاسه

برعکس دو نوع کاغذ مطرح شده قبل، این کاغذ عمدتاً برای کتاب‌های رنگی استفاده می‌شود.

همین‌طور، بر روی این کاغذ نوشته زیادی وجود ندارد و اغلب برای مصارفی کاربرد دارد که نوشته کمی قرار است چاپ شود مانند کتاب‌های رنگی.

این کاغذ بیشترین بازتاب نور را دارند و بیشترین آسیب به چشم را در مقایسه با دو نوع دیگر می‌رسانند.

• این نوع کاغذ در یک رو یا دوروی آن لایه‌ای زده شده به‌طوری‌که چاپ به روی آن بسیار خوب انجام می‌شود.
• معمولاً برای چاپ کارهای نفیس رنگی استفاده می‌شود و دو نوع مات و براق دارد.
• از این نوع کاغذ در گرماژهای مختلف از ۹۰ تا 150 گرم در بازار موجود است.

نکته 1: به لحاظ قیمت، کاغذ کاهی ارزان‌ترین قیمت را دارد و کاغذ گلاسه گران‌ترین است. کاغذ سفید تحریر یا سپید تحریر نیز قیمتی بینابین میان کاغذ کاهی و گلاسه دارد.

نکته 2: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی کاغذ گلاسه را مطالعه فرمایید.

ب) انواع کاغذ بر اساس گرماژ در چاپ کتاب

گرماژ کاغذ میزان ضخامت و کیفیت آن را مشخص می‌کند. در این بخش به معرفی انواع کاغذ برای چاپ بر اساس گرماژ می‌پردازیم:

• کاغذ تحریر ۷۰ گرمی: برای چاپ کتاب در حالت عادی

• کاغذ تحریر ۸۰ گرمی: برای چاپ کتاب باکیفیت‌تر

•  کاغذ تحریر ۹۰ گرمی: برای چاپ کتا‌ب‌های رنگی

•  کاغذ گلاسه ۱۳۵ گرمی: مناسب برای کتاب رنگی

• کاغذ گلاسه ۱۵۰ گرمی: مناسب برای کتاب رنگی که تمایل دارید ضخیم‌تر باشد

• مقوای گلاسه ۲۰۰، ۲۵۰، ۳۰۰ گرمی: مناسب برای جلد کتاب