کتاب‌ها در ابعاد مختلفی چاپ و منتشر می‌گردند و در واقع انتخاب قطع مناسب برای چاپ یک کتاب توسط صفحه‌آرا، با توجه به موضوع و محتوای آن و گروه سنی مخاطب این کتاب امری بسیار مهم و ضروری به شمار می‌آید.
در این صفحه قصد داریم تا در مورد قطع کتاب توضیحات بیشتری را خدمتتان ارائه نموده و قطع رحلی کتاب را به‌صورت کامل خدمتتان معرفی نماییم.
قطع رحلی کتاب چیست؟
قطع رحلی کتاب که در استاندارد آمریکا به آن Imperial octavo می‌گویند یکی از انواع قطع کتاب است که به‌عنوان بزرگ‌ترین سایز استاندارد کتاب در صنعت چاپ شناخته شده است. علت نام‌گذاری این قطع به نام رحلی قرار دادن کتاب‌ها در هنگام مطالعه بر روی چهارپایه یا رحل بوده است و از همان زمان نام این قطع به رحلی معروف گشت.
یکی از قطع‌های رایج و پرکاربرد در صنعت چاپ کتاب قطعی به نام قطع رحلی است که امروزه از آن جهت چاپ کتب درسی و سایر کتب نفیس و ارزشمند بسیار استفاده می‌شود.
با توجه به این‌که بخشی از هزینه‌های چاپ مربوط به ابعاد کاغذ مورد استفاده و نوع قطع کتاب جهت چاپ میباشد قطع رحلی با استفاده از فضای حداکثری کاغذ و بر جای گذاشتن حاشیه بسیار کم و شیوه چینش مناسب محتوا در صنعت چاپ کاربرد گسترده‌ای داشته و می‌تواند در میزان دورریز کاغذ، هزینه‌های مربوط به صفحه‌آرایی و چاپ نیز اثرات مثبت و سودمندی به همراه داشته باشد.
برای درک ابعاد کاغذ در قطع رحلی کافی است تا یک صفحه کاغذ مستطیل شکل را در دست گرفته و آن را از وسط تا بزنید، اکنون شما یک دفترچه 4 برگی دارید پس آن را به‌گونه‌ای در دست گیرید که بتوانید به‌آسانی آن را ورق بزنید حال می‌بایست برگه‌ها را به‌گونه‌ای شماره‌گذاری کنید که در صفحه آخر آن شماره 8 را بنویسید. دفترچه تهیه شده شما دارای فرمی شبیه به فرم کتاب‌ها در قطع رحلی میباشد.
انواع قطع رحلی استاندارد در چاپ کتاب
انواع قطع رحلی براساس ابعاد آن شامل رحلی بزرگ، متوسط و کوچک بوده و ابعاد کاغذ قبل از برش در هر کدام به‌صورت زیر میباشد:
1. قطع رحلی کوچک
اگر کاغذ ۶۰×۴۵ را دو بار متوالی تا کنیم، به ابعاد ۳۰×۲۲.۵ می‌رسیم که مناسب قطع رحلی کوچک است. اگر حاشیه‌های اضافه را جدا کنیم، به قطع رحلی کوچک می‌رسیم؛ قطع رحلی کوچک تقریباً ۲۹×۲۱ میباشد. (این ابعاد در استانداردهای خارجی همان A4 میباشد). ابعاد قطع رحلی کوچک، طول ۴۲، عرض ۲۷ سانتی‌متر.
2. قطع رحلی متوسط
کتاب قطع رحلی متوسط به طول ۵۰ و عرض ۳۰ سانتی‌متر تهیه و توزیع می‌شود.
3. قطع رحلی بزرگ
طول ۶۰، عرض ۳۰ سانتی‌متر است. اگر کاغذ ۵۰×۷۰ را دو بار متوالی تا کنیم، به ابعاد ۳۵×۲۵ می‌رسیم که مناسب قطع رحلی بزرگ است. اگر حاشیه‌های اضافه را جدا کنیم، به قطع رحلی بزرگ می‌رسیم؛ قطع رحلی بزرگ تقریباً ۳۳×۲۳ میباشد (این ابعاد در استانداردهای خارجی همان B4 میباشد).
کاربرد قطع رحلی برای چاپ کتاب
1. قطع رحلی برای کتاب‌های نفیس و هنری
از این قطع بیشتر برای چاپ کتاب‌هایی چون قرآن مجید، مثنوی مولوی، شاهنامه فردوسی و سایر دیوان اشعار شاعران معروف که در مجالس و محافل قرائت و خوانده می‌شود استفاده می‌گردد. همچنین امروزه علاوه بر موارد نامبرده از قطع رحلی جهت چاپ کتاب‌های هنری و سایر کتاب‌های نفیس و ارزشمند نیز استفاده می‌شود.
2. قطع رحلی برای کتاب‌هایی با صفحات زیاد
همان‌طور که قبلاً نیز گفته شد انتخاب قطع مناسب جهت چاپ کتاب نقشی کلیدی در تعیین زیبایی ظاهری کتاب و افزایش فروش آن دارد. انتخاب ابعاد کوچک برای کتاب سبب افزایش تعداد صفحات و قطور شدن شیرازه کتاب و در نتیجه نازیبایی کتاب خواهد شد اما با استفاده از این قطع برای چاپ کتبی که دارای صفحات زیادی میباشد همانند دیوان اشعار می‌توانید زیبایی و جذابیت بصری کتاب را حفظ کرده و مطالعه آن توسط مخاطب را آسان‌تر سازید. همچنین بدین روش می‌توانید هزینه چاپ کتاب را کاهش داده و بدین طریق سود بیشتری را از فروش کتابتان کسب نمایید.
3. قطع رحلی برای کتاب‌های یک ستونه و دو ستونه
صفحه‌بندی کتاب به قطع رحلی اغلب برای کتاب‌هایی بصورت قرآن‌های بزرگ یا کتاب‌های رفرنس خارجی یا حافظ دیده می‌شود و از کتاب‌های معمولی کمی بزرگ‌ترند. صفحه‌بندی کتاب به قطع رحلی به دو صورت تک‌ستونی و دو ستونی بسته به محتوای کتاب متغیر و قابل‌اجرا است.
مثلاً اگر کتاب موردنظر یک رفرنس یا مرجع باشد، حجم زیادی مطلب و محتوا را باید در آن جای داد، بنابراین چنانچه صفحه‌بندی کتاب به قطع رحلی دو ستونی و با قلم ریزتر انتخاب شود، وزن کلی کتاب و حجم آن کمتر و همچنین هزینه چاپ نیز به مقدار قابل‌توجهی کاهش می‌یابد، اما برای کتب شعری مانند شاهنامه که حاوی مینیاتور و تصاویر بوده و یا قرآن مجید که نیاز به تذهیب و زیباسازی ظاهری و همچنین گنجاندن متن اصلی به همراه معنی و گاهی تفسیر آن در هر صفحه است.
نکته: برای کسب اطلاعات بیشتر منوی انواع قطع کتاب را مطالعه فرمایید.