تعریف شابک
شابک (ISBN: International Standard Book Number) یک شماره استاندارد بین‌المللی است که به هر کتاب منتشرشده اختصاص داده می‌شود و آن را به‌صورت منحصر به فرد شناسایی می‌کند.
-
شابک، اثر کتاب را از سایر کتاب‌ها متمایز می‌کند.
-
شماره شابک معمولاً ۱۳ رقمی است و شامل پیش‌شماره کشور، کد ناشر، شماره عنوان و یک رقم کنترلی می‌شود.
اهمیت شابک برای کتاب استخراج شده از پایان‌نامه
کتاب‌های استخراج شده از پایان‌نامه، اگرچه محتوای علمی دارند، اما بدون شابک به کتاب رسمی و قابل ارجاع تبدیل نمی‌شوند. شابک کاربردهای زیر را دارد:
-
ثبت رسمی اثر و مالکیت معنوی: شابک تضمین می‌کند که کتاب شما در سطح ملی و بین‌المللی شناسایی می‌شود.
-
قابل استناد بودن کتاب: مقالات علمی، پژوهش‌ها و کتابخانه‌ها تنها کتاب‌های دارای شابک را به‌عنوان منابع رسمی می‌پذیرند.
-
سهولت فروش و توزیع: کتاب‌های دارای شابک به راحتی در کتابفروشی‌ها، فروشگاه‌های آنلاین و کتابخانه‌ها ثبت و توزیع می‌شوند.
-
تشخیص نسخه‌های مختلف: اگر کتاب چند چاپ داشته باشد یا نسخه چاپی و دیجیتال داشته باشد، شابک جداگانه برای هر نسخه، امکان تفکیک آنها را فراهم می‌کند.
-
امکان ثبت در پایگاه‌های جهانی: شابک، کتاب را در فهرست‌های بین‌المللی (مثل WorldCat و BookFinder) قابل شناسایی می‌کند.
الزامات درج شابک در کتاب
برای اینکه شابک اعتبار خود را حفظ کند و خواننده و کتابخانه‌ها بتوانند آن را به‌درستی شناسایی کنند، باید نکات زیر رعایت شود:
-
صفحه حقوقی (Copyright Page): شابک باید روی صفحه حقوقی کتاب درج شود، معمولاً در پایین صفحه و با ذکر نسخه چاپی یا دیجیتال.
-
جلد کتاب: شماره شابک معمولاً روی جلد پشت کتاب قرار می‌گیرد، اغلب همراه با بارکد.
-
نسخه چاپی و دیجیتال جداگانه: اگر کتاب هم نسخه چاپی و هم نسخه الکترونیکی دارد، برای هر نسخه شابک متفاوت لازم است.
-
ثبات اطلاعات کتاب: اطلاعات ثبت‌شده شامل عنوان، نام نویسنده، ناشر و سال انتشار باید با اطلاعات کتاب مطابقت داشته باشد.
-
بارکد ISBN: اغلب شابک به شکل بارکد قابل اسکن روی جلد چاپ می‌شود تا فروشگاه‌ها و کتابخانه‌ها بتوانند به راحتی کتاب را شناسایی کنند.
نکات حرفه‌ای درباره شابک
-
شابک به خواننده و پژوهشگر اطمینان می‌دهد کتاب رسمی و معتبر است.
-
درج شابک باعث می‌شود کتاب شما در سیستم‌های فروش، کتابخانه‌ها و پایگاه‌های علمی قابل ردیابی باشد.
-
برای کتاب‌های دانشگاهی یا آموزشی، شابک الزامی است تا اثر قابل استناد در پایان‌نامه‌ها، مقاله‌ها و تحقیقات بعدی باشد.
-
شابک همچنین به ناشر یا نویسنده کمک می‌کند چاپ‌های بعدی یا نسخه‌های مختلف را مدیریت و ردیابی کند.
شابک و استاندارد بین‌المللی
-
شابک ایران با استاندارد جهانی همخوانی دارد و کتاب‌های دارای شابک ایران، در پایگاه جهانی ISBN قابل شناسایی هستند.
-
این شابک اجازه می‌دهد کتاب در کتابخانه‌ها و فروشگاه‌های بین‌المللی معرفی و خریداری شود.
-
برای فروش بین‌المللی، شابک همان ۱۳ رقمی کافی است و نیازی به شماره جداگانه نیست.
جمع‌بندی
شابک، شناسه بین‌المللی و رسمی کتاب است که آن را به یک اثر قابل استناد و رسمی تبدیل می‌کند.
برای کتاب‌های استخراج شده از پایان‌نامه، شابک:
-
کتاب را از حالت پایان‌نامه دانشگاهی به یک اثر رسمی و منتشرشده تبدیل می‌کند.
-
امکان فروش، توزیع، استناد و شناسایی بین‌المللی را فراهم می‌آورد.
-
نسخه‌های مختلف چاپی و دیجیتال را مدیریت می‌کند.
-
اعتبار علمی و حرفه‌ای کتاب را تضمین می‌کند.
بدون شابک، حتی اگر متن کتاب علمی و ارزشمند باشد، در بازار نشر، کتابخانه‌ها و استنادهای علمی قابل ردیابی و رسمی نیست.