خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها- رؤیا متکیائی: کتاب و کتابخوانی یکی از مؤلفه‌های مهم حوزه فرهنگ و ادب به شمار می‌رود. آمار چاپ کتاب نشان می‌دهد که هر جامعه‌ای تا چه حد به حوزه کتاب اهمیت می‌دهد از این رو برای ارزیابی مختصات فرهنگی هرجامعه می‌توان آمارهای کتابخوانی و یا چاپ و نشر کتاب را در هر منطقه مورد بررسی قرار داد.
خبرگزاری مهر با درک اهمیت این حوزه، به بررسی وضعیت چاپ و نشکر کتاب در استان‌های منطقه غرب کشور پرداخته است.
بررسی آماری چاپ کتاب، گونه شناسی موضوعی کتاب‌های چاپ شده، تحلیل روندها، تحلیل وضعیت موجود در هر استان و… ازجمله محورهای مورد بررسی در این پرونده فرهنگی به شمار می‌رود.
از گذشته تا به امروز نگارش کتاب، صنعت نشر و چاپ و نیز سرانه مطالعه پدیده‌ای محوری و یک عامل فرهنگ ساز در جوامع پیشرفته و در حال پیشرفت محسوب می‌شود و این مقوله مهم به بسترسازی مناسب برای تولید، تدوین و فراهم سازی زمینه‌های صنعت چاپ و نشر نیاز دارد.
ابعاد مختلف تألیف، چاپ و نشر کتاب با تحولات و تغییرات آن همواره مورد توجه دوستداران کتاب و دانش پژوهان و علاقه مندان به مطالعه بوده و دانایی و آگاهی یک جامعه در گروه کتاب و کتابخوانی است.
مراحل چاپ یک کتاب چند بخش دارد که شامل آماده‌سازی کتاب، بررسی محتوای کتاب توسط متخصصین و مشاورین، تنظیم و ارسال قرارداد برای مؤلف و چاپ و نشر کتاب که این مراحل در مسیر خود عمدتاً با موانع و مشکلاتی مواجه هستند.
اولین مرحله، آماده‌سازی محتوای کتاب است که توسط نویسنده انجام می‌شود و در مراحل چاپ کتاب محتوای کتاب در اختیار ناشر قرار می‌گیرد و انتخاب انتشارات برای چاپ کتاب از این رو مهم است که می‌تواند فرآیند چاپ کتاب را تسهیل کند.
چاپ و نشر کتاب از جمله مهمترین قسمت تولید یک کتاب است که علاوه بر نویسنده نیاز به حامی و پشتیبان دارد و در این زمینه میدان داری مسئولین و دست اندرکاران تولید کتاب لازم و ضروری است.
کتاب، نویسنده، ناشر و خواننده کتاب عنصرهای اصلی تکامل و توسعه فرهنگی و از ابزارهای مهم رشد تفکر و تعالی اندیشه انسانی هستند و اهمیت کتاب و کتابخوانی در پیشرفت تمدن و دانش و فرهنگ یک جامعه تا جایی است که می‌توان از به عنوان کلید راهگشای فرهنگ‌سازی و سیاست گذاری فرهنگی نام برد.
یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی یک کشور بالا بودن میزان مطالعه و کتابخوانی است و در جوامع توسعه‌یافته، کتابخوانی سرانه بالایی را به خود اختصاص می‌دهد در ایران که از کشورهای درحال‌توسعه است، با وجود افزایش شمار باسوادان، فرهنگ کتابخوانی و سرانه مطالعه جایگاه مناسبی ندارد که این مهم نیازمند ریشه‌یابی و یافتن راه حل برای حل این مشکل است.
کشورهایی که فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در بین آنان رواج بیشتری دارد توجه به نویسندگی کتاب و صنعت چاپ و نشر به صورت پویاتر پرداخته شده و اینگونه میراث فرهنگی و هویتی و دستاوردهای دانشمندان و فرهیختگان خود را به نسل‌های بعد انتقال می‌دهند.
در مسیر توسعه فرهنگی نیازمند برنامه‌ریزی صحیح فرهنگی و فراهم آوردن مقدمات درست و مناسب هستیم و تولید کتاب و ترویج کتابخوان یکی از مهمترین ابزارها است.
نبود فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در یک جامعه نتیجه‌ای جز عقب ماندگی فرهنگی و تأثیر پذیرفتن از سایر فرهنگ‌ها را نخواهد داشت و بدون شک جامعه‌ای که در آن فضای تولید کتاب و مطالعه، پژوهش و تحقیق به شکل مطلوب و بدون موانع فراهم باشد کمتر از القائات فرهنگ‌های بیگانه تأثیر می‌پذیرد.
اگر دولت و متولیان فرهنگ عمومی، بستر مناسب را در حوزه کتاب و کتابخوانی فراهم کنند افراد جامعه به‌ویژه نسل‌های جوان و پرسشگر که به دنبال دانستن هستند از محصولات و تولیدات فرهنگی بیگانه استفاده نخواهند کرد.
نویسندگان، شاعران، هنرمندان و متولیان فرهنگ و رسانه در استان کرمانشاه در سال‌های اخیر تلاش‌های فراوانی در عرصه تدوین، نگارش و چاپ و نشر کتاب داشته‌اند ولی این حوزه مهم فرهنگی نیازمند برنامه ریزی جامع و کامل است و بسترسازی مناسب و رفع موانع و مشکلات پیش روی صنعت چاپ و نشر یکی از مواردی است که مسئولان فرهنگی استان می‌بایست به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
چاپ بیش از ۱۸۴ عنوان کتاب در کرمانشاه طی یکسال گذشته
مظفر تیموری معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تعداد کتاب‌های استان کرمانشاه طی یک سال گذشته معادل ۱۸۴ عنوان با شمارگان ۱۶۶ هزار و ۶۰۰ جلد بوده است.
وی افزود: کتاب‌های چاپ شده در حوزه‌های مختلف از جمله تاریخی، جغرافیایی، فلسفه، ادبیات، کلیات، هنر، روانشناسی، دینی و مذهبی و… بوده که بیشترین چاپ کتاب مربوط به ادبیات، علوم اجتماعی و دینی بوده است.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه با اشاره به مقایسه روند چاپ کتاب طی چهار سال گذشته، تصریح کرد: روند چاپ کتاب هرساله نسبت به سال گذشته خود افزایشی بوده اما به صورت میانگین رشد آن نسبت چهار سال گذشته تنها ۱۰ درصد بوده است.
تیموری در خصوص عمده عوامل مؤثر در آمار چاپ کتاب نیز خاطر نشان کرد: عوامل متعددی در روند چاپ کتاب متأثر است که شامل گرانی کاغذ در فرایند چاپ، عدم دریافت یارانه کاغذ، ضعف در پرداخت تسهیلات است.
وی با اشاره به اینکه پرداخت یارانه چاپ تنها به ناشران فعال در حوزه چاپ تعلق می‌گیرد، گفت: پیشتر این یارانه به تمام ناشران داده می‌شد اما اکنون به تعداد اندکی از ناشران این یارانه پرداخت می‌شود اما در خصوص تقویت پرداخت تسهیلات به ناشران اقداماتی در حال انجام است.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه با بیان راه‌های برون رفت از وضع موجود برای ارتقا در حوزه چاپ کتاب، عنوان کرد: علاوه بر پرداخت تسهیلات و حمایت‌های مالی به ناشران که یک اقدام مؤثر در این زمینه خواهد بود پرداخت وام‌های خانگی مشاغل برای نویسندگان و شعرا در دستور کار است.
تیموری ادامه داد: برگزاری طرح‌های فرهنگی ترویج کتابخوانی و مطالعه کتاب، جشنواره‌هایی با موضوع کتاب و نیز بر اساس رویکرد و سیاست‌های جدید وزارت فرهنگ و ارشاد توجه ویژه‌ای به روستاها و عشایر و بخش‌های پرجمعیت در حال انجام است.
وی با تاکید بر برنامه‌های فرهنگی برای ارتقای حوزه چاپ کتاب و کتابخوانی در روستاها، اضافه کرد: یکی از برنامه‌های خوبی که در راستای تحقق عدالت فرهنگی در شهرها، شهرستان‌ها و روستاها مورد حمایت قرار گرفته اجرای برنامه‌ای در قالب «روستای دوستدار کتاب» است که به صورت ماه نشست ادبی روستای دوستدار برگزار می‌شود.
اجرای برنامه‌های مختلف برای توسعه کتابخوانی
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه مطرح کرد: برنامه روستای دوستدار کتاب هر ماه در یکی از روستاهای شهرستان‌ها که ظرفیت و پیشینه تاریخی و فرهنگی خوب و یا شعرا و نویسندگان خوبی دارند برپا خواهد شد که به صورت برنامه‌های متنوع شامل نقد و بررسی، جسنواره‌ها و جشن امضای کتاب و… اجرا می‌شود.
تیموری با اشاره به اینکه افراد مستعد در حوزه نویسندگی و چاپ کتاب طی برنامه‌های مختلف شناسایی می‌شوند، گفت: یکی دیگر از اقدامات انجام شده در این مسیر شناسایی افراد علاقه‌مندی است که توانایی مالی برای چاپ آثار خود ندارند که با معرفی به برخی از چاپ‌خانه‌ها و انتشاراتی‌های زمینه را برای شکوفایی آنها فراهم می‌کنیم.
وی به سایر برنامه‌های مورد نظر در راستای افزایش و ارتقای حوزه چاپ کتاب و کتابخوانی، افزود: راه‌اندازی مجمع خیرین فرهنگ‌سازی، برگزاری جام باشگاه‌های کتاب و کتابخوانی، معرفی نویسندگان و ناشران از طریق رسانه‌های عمومی و فضای مجازی از جمله برنامه‌های و راه حل‌هایی برای برون رفت از وضع موجود است.
تیموری در پایان با تاکید بر اینکه در بحث پژوهش و فرهنگ مطالعه باید ورود صورت بگیرد، گفت: طی برنامه‌ها و رایزنی‌های صورت گرفته با دانشگاه رازی استان کرمانشاه راه‌اندازی رشته چاپ به عنوان یکی از رشته‌ها جدید در دستور کار قرار گرفته و هم اکنون نیز هرساله حدود ۳۰ نفر دانش آموخته و کارشناس حوزه مطالعه و کتابخوانی فارغ التحصیل می‌شود که در نهایت باید زمینه فعالیت و بکارگیری آنها را در حوزه‌های مربوطه را فراهم کنیم.
تدوین و چاپ ۱۵۲ عنوان کتاب در حوزه ادبیات دفاع مقدس در کرمانشاه
بهروز خوشبخت در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در بحث ادبیات دفاع مقدس در سه سال اخیر تعداد ۱۵۲ عنوان کتاب تدوین و چاپ شده است و در خصوص کتاب صوتی تعداد ۵۰ عنوان کتاب خوانش، آماده سازی و انتشار داده شده است.
وی افزود: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس کرمانشاه طی سه سال گذشته با برگزاری سالیانه جشنواره کنگره شعر و ادبی، و تجلیل از برگزیدگان و کسب مقام سوم کشوری در کنگره شعر سال ۱۴۰۰ و برگزاری سالیانه کنگره ادبیات پایداری و کسب مقام سوم کشوری در سال ۱۳۹۹ و معرفی کتاب هر هفته در شبکه استانی با حضور راوی و نویسنده، فعال بوده است.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان کرمانشاه تصریح کرد: در موضوع تألیف و تدوین مقالات دانشنامه در سه سال اخیر تعداد ۵۴۲ عنوان مقاله تألیف و تدوین شده است و در این بخش جز پنج استان برتر در کشور هستیم.
وی ادامه داد: در بخش مصاحبه و ثبت و ضبط تاریخ شفاهی فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس در سه سال اخیر به تعداد ۳۵ عنوان کتاب تدوین و چاپ شده است.
وی خاطر نشان کرد: کسب رتبه‌های برتر کشوری در تدوین کتب تاریخ شفاهی در سه سال اخیر و برپایی ۲۰ نمایشگاه اسنادی در مناسبت‌های خاص به صورت رسانه‌ای و حضوری و شناسایی و جمع آوری بیش از ۵۰ اسناد و مدارک دفاع مقدس و راه اندازی و افتتاح کتابخانه عمومی و تخصصی دفاع مقدس در اداره کل و مرکز فرهنگی گیلانغرب از دیگر فعالیت‌های بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس کرمانشاه بوده است.
نقش فعال زنان در حوزه چاپ کتاب دفاع مقدس
خوشبخت بیان کرد: از دیگر اقدامات در این عرصه تبادل کتاب با ۳۱ استان کشور در تعداد ۲ هزار جلد کتاب و شناسایی و حمایت از ۳۵ تشکل مردم نهاد در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی و هنری دفاع مقدس و تجلیل از آنها و اعزام ۸۷۰ نفر از پیشکسوتان دفاع مقدس به مدارس، دانشگاه‌ها، مساجد و ادارات در مناسبت‌های مختلف انجام شده است.
وی گفت: در حوزه هنری تولید و حمایت و مشارکت در ساخت یک هزار مستند رادیویی و تلویزیونی و نماهنگ، کلیپ، تیزر با همکاری صدا و سیمای مرکز کرمانشاه در حوزه دفاع مقدس و نگارش و چاپ ۲۰ عنوان نمایش نامه با موضوع دفاع مقدس و مقاومت و برگزاری ۲۰ دوره کارگاه آموزش فیلم نامه نویسی نمایشنامه نویسی و بازیگری و تجلیل از بیش از ۳۰۰ نفر از هنرمندان استان در حوزه دفاع مقدس، برگزاری بیش‌از ۳۰ نمایشگاه هنری در مناسبت‌های خاص طی سه سال اخیر صورت گرفته است.
وی با اشاره به مشارکت زنان در حوزه تدوین کتب دفاع مقدس گفت: مشارکت زنان در تدوین و انتشار ۵۵ عنوان کتاب مکتوب و ۳۰ عنوان کتاب صوتی در حوزه کودک و نوجوان و زنان و حمایت از ۳۰ عنوان طرح تحقیقاتی و پروژه پایان نامه دانشگاهی با موضوع زن و دفاع مقدس و کسب رتبه اول مقاله در استان‌های برتر کشور و تدوین و چاپ ۷ عنوان کتاب شهدای روحانی استان و برگزاری بیش از ۱۱ نمایشگاه شهدای روحانیت از دیگر فعالیت‌های بنیاد در عرصه کتاب و کتابخوانی بوده است.