شابک یا (ISBN) چیست؟

با توجه به افزایش روزافزون انتشار کتاب و مشکلاتی که توزیع، سفارش، انبارگردانی و اطلاع رسانی کتاب در سطح جهان با آن روبرو شده بود، کم کم ناشران و کتابفروشان برآن شدند راه حلی برای مشکلات بیاندیشند. تا آن زمان ناشران برای کنترل موجودی، تامین سفارش و توزیع، از روش های مختلفی از جمله بازیابی عنوان، مولف و دیگر مشخصات کتابشناختی استفاده میکردند. اما استفاده از مشخصات کتابشناختی همیشه جوابگو نبود، برای سرعت دهی به کارها، صرفه جویی در هزینه­ ها و جلوگیری از مشکلاتی که در اثر پراکندگی و تنوع منابع چاپ بوجود می آمد ناشران را بر آن داشت تا از شمارهای داخلی برای شناسایی آثارشان استفاده کنند، که بیشتر شماره های ثبت کتابها بود. اگر چه این روش خوبی بود، اما چون این شماره گذاری ها استفاده داخلی داشتند، با گسترش مبادلات وسیع کتابها در سطح ملی و بین المللی جوابگوی مشکلات نبود. بنابراین بررسی های، تعدادی از ناشران و توزیع کنندگان کتاب که از رایانه برای پردازش سفارش ها و کنترل موجودی درانبارهای کتاب استفاده می کردند، نشان داد که پیش نیاز یک نظام ماشینی کارآمد، وجود شماره ی یکتا و ساده برای شناسایی اقلام قابل انتشار است.

شابک یا (ISBN)، شماره استاندارد بین‌المللی کتاب است که برای هر کتاب منحصربه‌فرد می‌باشد. این استاندارد در سال ۱۹۶۶ در کشور انگلیس توسط صنف کتابداران پایه‌گذاری شد. شابک یا ISBN را در زبان انگلیسی  به صورت مختصر با ISBN نشان می‌دهند که مخفف International Standard Book Number می‌باشد. پیش از این شابک یا ISBN یک کد ۱۰ رقمی بود اما در حال حاضر شابک یک کد ۱۳ رقمی می‌باشد. استفاده شابک یا ISBN برای فروش و کنترل انبار کتب توسط ناشران، کتاب‌فروشان، کتابخانه‌ها، و سایر مشترکین می‌باشد. شابک به شما کمک می‌کند که یک کتاب را از میان کتاب‌های دیگر بدون آنکه به اسم کتاب، ناشر، نویسنده و یا سایر مشخصات دیگر کتاب نیاز داشته باشید از طریق این شماره بازیابی و جستجو کنید. در انتشارات کتاب کتیبه نوین پس از طی مراحل اولیه کتاب به هر کتاب یک شابک یا ISBN اختصاص داده می‌شود که از آن زمان به بعد این کد منحصربه‌فرد نشان دهنده شماره شناسه کتاب خواهد بود. لازم به ذکر است شابک یا (ISBN) در قسمت شناسنامه کتاب، فیپای کتاب و پشت جلد کتاب به صورت بارکد نوشته می‌شود. لازم به ذکر است انتشارات کتیبه نوین بلافاصله بعد از دریافت فایل نویسندگان به آن کد شابک را اختصاص می دهد.

شابک چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

شابک اصولا بعنوان مشخص کننده‌ی محصول توسط ناشر، کتابفروشی‌ها، کتابخانه‌ها و خرده فروشان اینترنتی و دیگر زنجیره‌ی تامین کنندگان کتاب جهت سفارش، فهرست‌بندی، صورت فروش و کنترل موجودی انبار استفاده می‌شود. شابک ثبت کننده‌ کتاب، عنوان کتاب، شماره ویرایش و قطع و شکل کتاب را مشخص می‌سازد.

چرا باید از شابک استفاده کنیم؟

استفاده از شابک برای ناشران و کتابفروشان مفید است، زیرا آنها تمایل دارند کتابهای خود را بفروشند؛ امروزه بدون بهرهگیری از تکنولوژیهای جدید سفارش و توزیع کتاب بسیار مشکل است و پیش نیاز استفاده از کامپیوتر برای توزیع و سفارش مکانیزه استفاده از شابک است. بدون استفاده از شابک مشخصات کتابها در فهرستهای ماشینی وارد نشده و مردم از وجود آنها مطلع نمی شوند و در صورت اطلاع به خاطر دردسرهای سفارش دستی از سفارش آن صرف نظر خواهند کرد.

شابک‌، قوانین  و مقررات حق نشر

شابک نوعی شناسنده است و هیچ گونه وجه قانونی در خصوص حق نشر ایجاد نمی‌کند. ولی در برخی کشورها استفاده از شابک برای مشخص ساختن انتشارات یکی از ملزومات قانونی است.

چه کسی باید درخواست شابک کند؟

ناشر کتاب است که همیشه باید درخواست شابک کند. ناشر کتاب، در واقع گروه، سازمان، شرکت یا فردی است که موظف به چاپ اول یک کتاب است. بطور معمول، ناشر در واقع همان فردی است که مسئول مالی پرداخت هزینه‌ی چاپ و متضمن سود و زیان مالی کتاب است. ناشر ممکن است چاپ کننده کتاب نباشد و ممکن است خود مولف کتاب باشد البته اگر خواسته باشد خودش کتاب را به چاپ برساند.

تاریخچه شابک (ISBN)

در سراسر دنیا هر سال انتشار کتاب­ و سایر نشریات به میزان قابل توجهی افزایش می یابد و به همین نسبت هم به مراکز فروش و انتشار افزوده می شود. این توسعه روزافزون در امر چاپ و انتشار موجب شده است که در مقابل حجم زیاد آن احساس سردرگمی و بلاتکلیفی نماییم و مدت زمان بیشتری را صرف پیدا کردن کتاب یا نشریه مورد نظرمان بنماییم. با توجه به افزایش روزافزون انتشار کتاب و مشکلاتی که توزیع، سفارش، انبارگردانی و اطلاع رسانی کتاب در سطح جهان با آن روبرو شده بود، کم کم ناشران و کتابفروشان برآن شدند راه حلی برای مشکلات بیاندیشند. تا آن زمان ناشران برای کنترل موجودی، تامین سفارش و توزیع، از روش های مختلفی از جمله بازیابی عنوان، مولف و دیگر مشخصات کتابشناختی استفاده میکردند. اما استفاده از مشخصات کتابشناختی همیشه جوابگو نبود، برای سرعت دهی به کارها، صرفه جویی در هزینه­ها و جلوگیری از مشکلاتی که در اثر پراکندگی و تنوع منابع چاپ بوجود ناشران را بر آن داشت تا از شمارهای داخلی برای شناسایی آثارشان استفاده کنند، که بیشتر شماره های ثبت کتابها بود. اگر چه این روش خوبی بود، اما چون این شماره گذاری ها استفاده داخلی داشتند، با گسترش مبادلات وسیع کتابها در سطح ملی و بین المللی جوابگوی مشکلات نبود. بنابراین بررسی های، تعدادی از ناشران و توزیع کنندگان کتاب که از رایانه برای پردازش سفارش ها و کنترل موجودی درانبارهای کتاب استفاده می کردند، نشان داد که پیش نیاز یک نظام ماشینی کارآمد، وجود شماره ی یکتا و ساده برای شناسایی اقلام قابل انتشار است. نیز فروشگاه های کتاب فروشی اسمیت و پسران که کتاب هایشان را از انبار مرکز تهیه می کرد و همچنین یک مقام مربوط به آموزش و پرورش که کتاب های چند صد مدرسه را از انبار مرکزی کالا تهیه می کرد، اقدام به نصب سیستم کامپیوتری کردند. بعد از استفاده از کامپیوتر برای تهیه و کنترل موجودی، لزوم یک سیستم ماشینی موثر و یک شماره واحد و آسان برای کتاب­های منتشر شده بیش از پیش احساس شد. در سال ۱۹۶۷ در انگلستان یا شماره استاندارد کتاب توسط اسمیت که با استفاده از آن، دیگر بکارگیری اطلاعات کتابشناختی از قبیل عنوان، نام نویسنده و سایر مشخصات نشر . در همین زمان امریکا ­ها هم در اجرای چنین طرحی با کشور انگلیس مشارکت و همکاری کردند که توسط شرکت باوکر بسط و توسعه یافت. مسئله نیاز به یک سیستم شماره گذاری بین المللی کتاب اولین بار در سومین گردهمایی بین المللی بازار کتاب و انطباق آن با اصول منطقی تجارت کتاب در نوامبر ۱۹۶۶ که در برلین برگزار شد، مطرح گردید. در سال ۱۹۶۸ کمیته فنی مستندسازی سازمان بین المللی استاندارد، گروهی را زیر نظر موسسه استاندارد انگلستان برای تحقیق درباره امکان بسط نظام انگلیسی برای شماره گذاری در سطح بین لمللی تعیین کرد. کنفرانس های متعدد بین کشورهای اروپائی و آمریکایی برگزار گردید که نتیجه این کنفرانس ها، توصیه امه شماره ۲۱۰۸ ایزو است که اصول و روش شماره-گذاری استاندارد بین لمللی کتاب را تعریف می کند و هدف از آن هماهنگ سازی و استاندارد کردن استفاده از شماره برای کتابها در سطح بین لمللی، به طریقی است که هر شماره استاندارد بین لمللی کتاب، تنها یک عنوان مشخص و یا چاپ مشخص از یک عنوان توسط ناشر خاص را شناسایی می کند. برای انجام و پیاده کردن اصول شابک یک سازمان بین المللی در سطح جهان مسئولیت شماره گذاری را بر عهده گرفت که مقر آن در لندن – انگلستان است و به سازمانی جهانی شابک مشهور شد. علاوه بر سازمان جهانی، در هر کشور یک نمایندگی در سطح ملی و در مواردی منطقه ی مسئولیت هدایت گروه را برای شماره گذاری کتاب ها بر عهده دارد. در ایران موسسه شابک ایران در سال ۱۳۷۲ مسئولیت شماره گذاری کتاب ها در سطح ملی را به عهده گرفت و پس از یک سال کار آزمایشی، رسماً در سال ۱۳۷۳ بکار خود ادامه داد. در حال حاضر بالغ بر ۸۰۰۰ موسسه انتشاراتی عضو نظام هستند و کتابهای خود را براساس استاندارد شابک شماره گذاری می کنند.

شابک در ایران

همگام با گسترش نشر کتاب و استفاده روزافزون از رایانه و سیستم های داده-پردازی در فعالیتهای نشر و اطلاع رسانی، ضرورت وجود شابک در ایران نیز بیش از پیش احساس شد و در نتیجه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی کار نشر اقدام به اخذ نمایندگی از موسسه جهانی شابک نمود. در سال ۱۳۷۲، ایران به عضویت این مؤسسه درآمد و شماره گروهی جمهوری اسلامی ایران در نظام شماره گذاری بین المللی کتاب عدد ۹۶۴ تعیین شد. بر اساس آمار خانه کتاب تعداد ناشران عضو بیش از ۸۰۰۰ ناشر است. همچنین بر اساس همین آمار از کل کتاب های منتشر شده توسط ناشران تا پایان سا ل ۱۳۹۰، حدود ۹۶ درصد کتاب ها دارای شابک هستند. در سال ۱۳۷۵ نیز بر اساس مصوبه هیات وزیران استفاده از شابک از سوی ناشران اجباری شد و ناشر موظف شد که از ضوابط شابک ایران پیروی کند. در شابک ایران دو میلیون عنوان کتاب با پیش شماره های ۹۶۴ و ۶۰۰ قابل شماره گذاری است که در آن ناشران، بر حسب میزان فعالیت انتشاراتی آنها، به گروه هایی تقسیم می شوند که جدول گروه ۹۶۴ به صورت زیر است:

تعداد عنوانهای کتابهای ناشر	شناسه	گروه
تا ۱۰۰۰۰عنوان کتاب	۰۰-۲۹	گروه اول
تا ۱۰۰۰عنوان کتاب	۱۵۰-۲۴۹	گروه دوم
تا ۱۰۰۰عنوان کتاب	۳۰۰-۵۴۹	گروه سوم
تا ۱۰۰۰عنوان کتاب	۹۷۰-۹۸۹	گروه چهارم
تا ۱۰۰ عنوان کتاب	۲۵۰۰-۲۹۹۹	گروه پنجم
تا ۱۰۰ عنوان کتاب	۵۵۰۰-۸۹۹۹	گروه ششم
تا ۱۰۰عنوان کتاب	۹۹۰۰-۹۹۹۹	گروه هفتم
تا ۱۰ عنوان	۹۰۰۰۰-۹۶۹۹۹	گروه هشتم

با توجه به افزایش میزان انتشارات و در شرف به اتمام رسیدن شماره های شابک در گروه ۹۶۴ در سال ۱۳۸۵ گروه دیگری به شناسه ۶۰۰ به ایران اختصاص یافت. دامنه شماره گذاری گروه ۶۰۰ به شرح زیر است:

تعداد عنوانهای کتابهای ناشر	شناسه	گروه
تا ۱۰۰۰۰عنوان کتاب	۰۰-۰۹	گروه اول
تا ۱۰۰۰ عنوان کتاب	۱۰۰-۴۹۹	گروه دوم
تا ۱۰۰ عنوان کتاب	۵۰۰۰-۸۹۹۹	گروه سوم
تا ۱۰ عنوان کتاب	۹۰۰۰۰-۹۹۹۹۹	گروه چهارم

  بر اساس تعداد کتاب منتشر شده ناشر و زمان صرف شده برای انتشار آنها، ناشر در یکی از این چهارگروه جای می گیرد. فهرستی از شماره گذاری مورد نیاز ناشر در اختیار او قرار می گیرد و ناشر، خود می تواند در مجموعه شماره های مختص به خود، کتاب هایش را شماره گذاری کند. و در انتخاب ترتیب شماره گذاری کتاب هایش نیز مختار است منوط به آنکه باعث بلا استفاده ماندن شماره های مختص به خود نشود.

تبدیل شابک به بارکد

برای تبدیل شابک به بارکد بر روی لینک تبدیل شابک به بارکد کلیک کنید.

تبدیل شابک ۱۰ رقمی به شابک ۱۳ رقمی

برای تبدیل شابک ۱۰ رقمی به ۱۳ رقمی بر روی لینک تبدیل شابک ۱۰ رقمی به ۱۳ رقمی کلیک کنید.

اخبار شابک

شابک ۵۰ ساله شد

در جهان کتاب، شماره استاندارد بین­ المللی کتاب (شابک) غالبا در صفحه شناسنامه، پشت جلد و اطلاعات فهرست­نویسی پیش از چاپ (فیپا) یافت می ­شود. این شماره استاندارد شناسایی و بازیابی اطلاعات کتاب را در سیستم­های ماشینی تضمین می ­کند. شماره شابک کارآیی و دقت فرایندهای خرید، فروش، کنترل موجودی، انبارگردانی و … را در صنعت نشر افزایش می ­دهد.

در طول ده ۶۰ میلادی ناشران به منظور افزایش بهره ­وری و دقت در بازیابی اطلاعات و پاسخگویی به سفارشات، اقدام به استفاده از شماره­ هایی برای شناسایی کتاب­های خود کردند. و در راستای آن، ایده ایجاد شماره استانداردی منحصربفرد و قابل استفاده در تمامی سیستم­های رایانه ­ای و در کل جهان شکل گرفت.

کتابفروشی­های زنجیره ­ای اسمیت در انگلستان اقدام به طراحی شماره­ ای ۹ رقمی کردند تا در سیستم ماشینی خود مورد استفاده قرار دهند. پس از موفقیت در استفاده از این استاندارد داخلی شرکت ویتاکر و پسران اقدام به تاسیس اولین موسسه ثبت عضویت در انگلستان کرد. موفقیت استفاده از این استاندارد سبب شد تا بزودی سایر کشورها و موسسات نظیر باوکر از امریکا، کتابخانه ملی و خدمات کتابشناسی کانادا، سوئد، استرالیا، دانمارک و هلند خواستار پیوستن به آن شدند. سپس برای گسترش به سایر کشورها تعداد ارقام این شماره استاندارد به ۱۰ رقم افزایش یافت و به منظور تبدیل شدن به استانداردی بین ­المللی تحت حمایت سازمان ایزو قرار گرفت. همچنین در ۱ ژانویه ۲۰۰۷ تعداد ارقام این استاندارد به ۱۳ رقم افزایش یافت.

هر روزه تعداد زیادی کتاب جدید منتشر می­ شود و کتاب­های منتشره شده قدیمی نیز در صورت تقاضا چاپ می­ شوند. کتاب­هایی که در سنوات بسیار دور منتشر شده ­اند به همان نسبت کتاب­های جدید به منظور مطالعه و خرید در دسترس هستند. همچنین امروزه کتاب در فرمت­ های مختلف مانند گالینگور، شومیز، کتاب­های با تصاویر برجسته، کتاب­های گویا و کتاب­های الکترونیک برای ابزارهای خوانش متفاوت تولید می­ شود. یک شماره شابک برای شناسایی کتابی خاص از یک ناشر خاص و در فرمت مشخص که برای عموم منتشر شده باشد استفاده می­ شود.

امروزه با گذشت ۵۰ سال از ایجاد شماره شابک بیش از ۱۵۰ موسسه شابک مسئولیت واگذاری و تامین شماره شابک برای بیشتر از ۲۰۰ کشور را به عهده دارند. ما در دنیایی زندگی می­کنیم که دسترسی به اطلاعات کتاب مبتنی بر مراجعه مستقیم به کتابفروش­ها نیست، بلکه به آسانی و با یک جستجوی ساده از طریق اینترنت می ­توان به کتاب موردنظر دست یافت. با جستجوی یک شماره شابک در وب سایتی که تامین کننده کتاب است به سادگی می­ توانیم به سایر اطلاعات کتاب نظیر عنوان، پدیدآوران، قیمت، تعداد صفحه و … دسترسی یافت. بدون استفاده از شماره شابک ایجاد بارکد متحدالشکل بر روی کتاب­ها غیر محتمل به نظر می ­رسد. بدون شماره شابک ایجاد پایگاه­های نظیر آمازون و یا نلسون که تامین کننده کتاب هستند به سختی امکان پذیر بود. همچنین ایجاد پایگاه­های داده برای مراکز فروش و سفارش با مشکلات فراوانی روبرو می­ شد.

در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۵ موسسه جهانی شابک پنجاه ­امین سالگرد تاسیس این استاندارد را در سی و هفتمین سمینار بین ­المللی زنجیره تولید ادیتور (EDItEUR’s) در فرانکفورت را جشن گرفت.

اطلاعات ناشران ایرانی به سازمان جهانی شابک ارسال شد

پس از عضویت ایران در سال ۱۳۸۲ در نظام شابم، هر ساله اطلاعات ناشران ایرانی عضو نظام برای موسسه جهانی شابک ارسال می ­شود. مطابق روال موجود در واحد شابک و شابم موسسه خانه کتاب، پس از درخواست عضویت ناشران و یا ناشران مولف اطلاعات آن­ها آوانگاری می ­شود و در دوره ­های زمانی این اطلاعات به روز شده و هر سال برای سازمان جهانی شابم ارسال می ­شود. چنانچه امسال این اطلاعات در اواخر مردادماه برای سازمان جهانی شابک ارسال شد.

یکی از مزایای ارسال این اطلاعات به سازمان جهانی انتشار اطلاعات ناشران ایرانی در کتاب راهنمای ناشران عضو نظام شابم است. همچنین این اطلاعات به همراه اطلاعات کلیه ناشرانی که در جهان عضو نظام شابک هستند در سایت سازمان جهانی شابک به آدرس زیر  قابل دسترس است.

(https://grp.isbn-international.org/content/using-register)

شابم چیست؟

زمانیکه شماره استاندارد بین المللی کتاب (شابک) به ابزار ارتباطی موثر در بازار کتاب تبدیل شد، ناشران آثار موسیقی نیز پشتیبانی خود را برای استفاده از سیستمی مشابه، برای حوزه موسیقی اعلام کردند. پیش نویس شابم به وسیله گروه های کاری ایزو تهیه و به صورت رسمی از آخر سال ۱۹۹۳ برای استفاده عموم عرضه شد. از آنجاییکه ممکن بود شماره استاندارد بین المللی موسیقی به عنوان زیر مجموعه ی از نظام شابک در نظر گرفته شود، و برای جلوگیری از هر گونه تداخل بین آنها، تفاوت جزیی در این نظام ها داده شد.

تاریخچه شابم

زمانیکه شماره استاندارد بین المللی کتاب (شابک) به ابزار ارتباطی موثر در بازار کتاب تبدیل شد، ناشران آثار موسیقی نیز پشتیبانی خود را برای استفاده از سیستمی مشابه، برای حوزه موسیقی  اعلام کردند. پیش نویس شابم به وسیله گروه های کاری ایزو تهیه و به صورت رسمی از آخر سال ۱۹۹۳ زمانی که استاندارد در جنوا منتشر شد، برای استفاده عموم عرضه شد. از آنجاییکه ممکن بود شماره استاندارد بین المللی موسیقی به عنوان زیر مجموعه ی از نظام شابک در نظر گرفته شود، و برای جلوگیری از هر گونه تداخل بین آنها، تفاوت جزیی در این نظام ها به شرح زیر داده شد: شابم دارای ۴ شناسه و شابک دارای ۵ شناسه است.هیچ شناسه گروهی برای کشورها در سطح بین المللی در نظر گرفته نشده و شناسه ۰-۹۷۹ برای موسیقی چاپی بین المللی است.

شابم در ایران

با گسترش روزافزون نشر آثار موسیقیایی در ایران و استفاده روزافزون از رایانه و سیستم های داده پردازی برای کارهای نشر و اطلاع رسانی، به تدریج ضرورت وجود شابم در ایران نیز بیش از پیش احساس شد و در نتیجه موسسه خانه کتاب با توجه به تجربه راه اندازی شابک در سال ۱۳۸۲ به عضویت مؤسسه جهانی شابم درآمد. بر اساس آمار خانه کتاب تا سال ۱۳۹۰ تعداد ناشران عضو ۹۲ مورد می باشد. شناسه های اختصاص یافته به ایران در نظام شابم به شرح زیر می باشد.

فواید و مزایای استفاده از شابم برای محصولات موسیقیایی (نت یا مجموعه نتهای چاپی) به شرح زیر است:

• با استفاده ازشابم، کنترل کتابشناختی کامل بر مواد منتشره بوجود می­آید. ذخیره و نگهداری تولیدات ملی ناشران و فهرست­ برداری و نگهداری از آن­ها ضروری و معمولا از وظایف کتابخانه ملی است که مسولیت انتشار کتابشناسی ملی را بر عهده دارد. ممکن است نت یا مجموعه نتهای چاپی در کشورهای کوچک مشمول دریافت شابم نشوند، اما از سوی دیگر با دریافت نکردن شابم ممکن است بخش مهمی از اطلاعات آثار منتشر شده ذخیره، نگهداری و بازیابی نشود. به طور کلی تجزیه و تحلیل اطلاعات در منابع کتابشاختی توسط شماره­ های استاندارد مدیریت می ­شود و در تولید منابع کتابشناختی حوزه موسیقی این وظیفه بر عهده شماره شابم است.
• با استفاده از شابم، فرایند تولید و فروش محصولات موسیقیایی چاپی در سطح بین­ المللی دسترس­پذیر خواهد شد. در حالیکه با استفاده از شابم آثار موسیقی چاپی از ناشران و سازمانهای بزرگ به راحتی بازیابی می ­شوند اما در کشورهای کوچک پایگاه ­های اطلاعاتی و فهرستهای کتابشناختی به دلیل نداشتن شابم، آثار موسیقیایی چاپی را در بر نمی ­گیرند و مدیریت اسناد آن به آسانی صورت نمی ­پذیرد. اگر منابع مورد نظر در اینچنین فهرستهایی بازیابی نشوند، این آثار به عنوان منابع نا موجود یا غیر قابل دسترس مطرح می ­شوند.
• با ستفاده از شابم، شناسایی منابع، به طور خاص در زبانهای کمتر شناخته شده امکان ­پذیر و تسهیل می­شود. استفاده از شابم این اجازه را می ­دهد تا منابع به آسانی شناسایی شده و برمشکلات تنوع دست ­نوشته­ ها با زبانهای خارجی غلبه یافته و منابع می ­تواند توسط هر فردی خوانده و استفاده شود.
• با استفاده از شابم، عناوین آثار موسیقیایی در فهرستهای حوزه موسیقی و فهرست منابع موسیقیایی در دست چاپ وارد می­شود. شابم برای نتهای چاپی موسیقی طراحی شده است و این موضوع سبب می­شود تا آثار موسیقیایی که با شابم شماره­ گذاری شده ­اند از حجم انبوه سایر آثار خارج شده و جستجویی سریعتر و قابل مدیریت در اختیار ما می ­گذارد.
• با استفاده از شابم، فرایند سفارش و توزیع، به خصوص در سطح بین ­المللی تسهیل خواهد شد. شماره­ های استاندارد بین ­المللی، شناسگرهایی هستند که در تجارت برای سفارشات و توزیع مورد استفاده قرار می­گیرند. اقلام بدون شماره استاندارد در فرایندهای ماشینی وارد و یا بازیابی نمی ­شوند.

شاپا چیست؟

شاپا شماره استاندارد بین المللی پیایندها می باشد. شناسایی و مدیریت پیایندها کاری است پیچیده و دشوار. تعداد بی‎شمار پیایندها در سطح جهان و تغییرات احتمالی عنوان، ترتیب انتشار، اندازه (قطع)، زبان و تشابه عنوان‎های هر یک از آنها بر پیچیدگی این امر می‎افزاید. رشد سریع تعداد پیایندهای منتشر شده در دهه ۶۰ میلادی لزوم برقراری یک نظام شناسایی منحصر به فرد بین‎المللی را آشکار نمود. عامل دیگری که در ایجاد نظام یاد شده نقش مؤثری داشت رشد و توسعه نظام های ذخیره و بازیابی خودکار اطلاعات بود که جایگزین روشهای سنتی ذخیره و بازیابی اطلاعات در کتابخانه ها می‎گشت. این نظامهای خودکار برای استفاده از شناسگرهای رقمی به عنوان وسیله های جستجوی سریع و مؤثر بسیار مناسب بودند. بدین ترتیب شماره استاندارد بین‎المللی پیایندها (ISSN) برای رفع این نیازها پایه گذاری شد. ISSN (International Standard Serial Number) شماره منحصر به فردی است که بر اساس استاندارد بین‎المللی ISO 3297 تهیه شده و برای متمایز نمودن نشریات ادواری در سراسر جهان صرف نظر از محل نشر، زبان یا رسانه (محمل یا فرمت) آنها به کار می‎رود. این شماره از هشت رقم تشکیل شده است که به دو گروه چهار رقمی تقسیم و با خط اتصال به یکدیگر متصل می‎شوند. رقم هشتم رقم کنترل نامیده می شود. با محاسبه این رقم می توان از صحت ثبت شماره ISSN اطمینان حاصل و از خطاهای احتمالی جلوگیری نمود. تخصیص شاپا به پیایندها از دهه ۱۹۷۰ میلادی در جهان و از سال ۱۳۸۱ هجری شمسی در ایران به عنوان وسیله‌ای برای شناسایی پیایندها آغاز شد. پیایندها یا نشریات ادواری مشمول دریافت شاپا عبارتند از: مجله، روزنامه، سالنامه (مثل گزارش‌ها، راهنماها، سالنماها)، خلاصه مذاکرات سازمان‌ها، صورت‎جلسات همایش‌های ادامه‎دار، گزارش‌های انجمن‎های علمی، و فروست‌های تک نگاشتی. گستره شمول شاپا به پیایندهای چاپی محدود نیست، بلکه پیایندهایی که به صورت بریل یا با سایر رسانه ها از جمله شبکه پیوسته (Online)، لوح فشرده (CD-DVD)، میکروفیلم، پست الکترونیک و … منتشر می‎گردند، نیز مشمول آن می‎‎شوند. ناشران موظفند شاپا را در محلی که به راحتی قابل رؤیت باشد، درج کنند. این محل در انواع پیایندها از پیش تعیین شده است.

نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر و دسترسی به سایت شابک و سایت خانه کتاب کلیک کنید.

شابک کتاب، شابک یعنی چی؟، شابک به انگلیسی، شابک مخفف چیست، خانه کتاب، دریافت شابک، اخذ شابک