فیپا مخفف چیست؟
فیپا مخفف فهرست‌نویسی پیش از چاپ کتاب است.
تاریخچه صدور فیپا
فیپا تهیه اطلاعات کتابشناختی برای شناسایی و بازیابی یک کتاب بر مبنای ضوابط و استانداردهای بین‌المللی قبل از انتشار آن کتاب است.
این طرح به شکل غیررسمی در سال ۱۸۷۰ در آمریکا پیشنهاد شد و برای اولین مرتبه به‌طور رسمی توسط کتابخانه کنگره آمریکا در سال ۱۹۰۱ آغاز شد. در سال ۱۹۷۱ برای دومین مرتبه با روشی که برخاسته از طرح فهرست‌نویسی از مأخذ بود در کتابخانه کنگره آمریکا پی گرفته شد.
پس از حدود ۳ سال، ۶۵ درصد از کتابخانه‌های آمریکا دارای فهرست برگه پیش از انتشار شدند.
در انگلستان پیشنهاد این طرح به سال ۱۸۷۶ باز می‌گردد، اما اجرای رسمی آن به سال ۱۹۷۷ می‌رسد. در سال ۱۹۸۱ اعلام شد که ۹۰ درصد از کتابخانه‌های انگلستان از این طرح استفاده می‌کنند.
در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان از این طرح استقبال کرده‌اند.
صدور فیپا در ایران
در ایران نیز در سال ۱۳۷۱ کتابخانه ملی ایران این طرح را به‌طور آزمایشی با برخی از ناشران به اجرا گذاشت و پس از موفقیت نسبی پیشنهاد قانونی شدن آن، طی طرحی در اسفند ۱۳۷۴ از سوی کتابخانه ملی به هیئت دولت ارائه شد که تصویب‌نامه آن در سال ۱۳۷۵ به کتابخانه ملی ابلاغ شد و مسئولیت اجرایی طرح بر عهده کتابخانه ملی نهاده شد.
در مهر ۱۳۷۷ کتابخانه ملی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرای طرح را به‌طور رسمی آغاز کرد.
نهاد صدور فیپا
سازمان اسناد و کتابخانه ملی کشور یگانه مرجع برای صدور فیپا در کشور ما است. این نهاد موظف است بدون دریافت هزینه برای تمامی کتاب‌ها پیش از انتشار فیپا صادر کند. نکته این‌که انتشار کتاب بدون دریافت فیپا امکان‌پذیر نیست، از همین رو تمامی ناشران نویسندگان و مترجمان مکلف به دریافت فیپا برای کتاب‌هایشان هستند.
ضرورت دریافت مجوز فیپا
فیپا یکی از مراحلی است که هر کتاب می‌بایست پشت بگذارد تا برای چاپ آماده شود. فرقی نمی‌کند کتاب الکترونیک باشد یا کتاب فیزیکی، در هر صورت، دریافت فیپا الزامی است.
هر چند ممکن است پذیرش این باور که کتاب‌های الکترونیک نیز نیازمند عبور از مرحله فیپا باشند برای برخی افراد دشوار است، اما هیچ کتابی نمی‌تواند بدون دریافت فیپا منتشر شود. پس اگر قصد تألیف یا ترجمه کتاب را دارید، لازم است که حتماً کتاب شما فیپا داشته باشد.
دریافت فیپا و حفظ حقوق نویسندگان
فیپا یکی از مراحل اصلی صدور مجوز برای چاپ کتاب است که پس از اخذ شابک کتاب می‌بایست نسبت به گرفتن آن اقدام نمود. در واقع هر کتاب جهت انتشار و عرضه به بازار کتاب جهت فروش نیازمند یک فهرست توصیفی و تحلیلی به‌عنوان شناسنامه کتاب میباشد.
این شناسنامه در صفحه اول کتاب چاپ شده و حاوی اطلاعات مربوط به کتاب و نویسنده آن میباشد و بنابراین اخذ فیپا باعث اعتبار بخشیدن به کتاب و ایجاد مالکیت حقوقی برای نویسنده کتاب می‌گردد.
کارشناسان، هنگام صدور فیپا، کتاب را از جهت تکراری بودن بررسی می‌کنند و چنانچه کتاب پیش از آن، با نام فرد دیگری منتشر شده باشد، از انتشار مجدد آن به نام فرد جدید جلوگیری می‌کنند.
این اقدام باعث حفظ حقوق پدیدآورندگان کتاب خواهد بود. اگر شما نگران این نکته هستند که کتاب‌تان توسط فرد دیگری منتشر شود با دریافت فیپا و ثبت اثر به نام خود، می‌توانید از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنید.
سرقت ادبی یکی از مشکلاتی است که پدیدآورندگان کتاب همواره از آن در رنج هستند، گاهی ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد که فرد یا افرادی نتیجه یک پژوهش و یا نوشته‌های شما را پیش از آنکه خودتان برای انتشار آن اقدام کنید به نام خودشان منتشر کنند.
پیگیری این‌گونه موارد اگرچه ممکن است گاهی به نفع نویسنده اصلی تمام شود اما در بسیاری موارد نویسندگان و پدیدآورندگان اصلی اثر از حقوق مادی و معنوی خود محروم می‌شوند. برای جلوگیری از این مشکل، می‌توانید با دریافت فیپا اثر تألیفی یا ترجمه‌تان را از بسیاری از سودجویی‌ها و سرقت‌های ادبی مصون نگه دارید.
اخذ فیپا در انتشارات کتاب کتیبه نوین
در انتشارات کتیبه نوین پس از تأیید کتاب توسط نویسنده (پس از ویراستاری، صفحه‌آرایی و اخذ شابک) فایل کتاب جهت دریافت فیپا در سامانه صدور مجوز چاپ و نشر کتاب ثبت می‌شود.
مدارک لازم جهت اخذ فیپا
مدارک لازم جهت اخذ فیپا، همان مدارکی است که برای اخذ مجوز کتاب ارسال می‌گردد و شامل:
- مشخصات تمامی نویسندگان (تصویر کارت ملی یا شناسنامه می‌بایست به انتشارات تحویل شده باشد.)
- فایل نهایی کتاب (این فایل می‌بایست ویراستاری شده، صفحه‌آرایی شده و دارای کد شابک باشد)
- مشخصات کتاب (شامل عنوان، قطع، تعداد صفحات، کد شابک و…)
برای دریافت فیپا با تیم متخصص انتشارات کتیبه نوین تماس بگیرید.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی اخذ فیپا از کتابخانه ملی را مطالعه فرمایید.