فیپا چیست؟

در این صفحه جهت آشنایی نویسندگان با فیپا به ارائه توضیحاتی در مورد فیپا و دریافت فیپا می‌پردازیم.

فیپا چیست؟

فیپا عبارت است از فهرست‌نویسی توصیفی و تحلیلی کتاب، پیش از انتشار که در صفحه حقوقی یا صفحه شناسنامه کتاب درج می‌گردد.

مجوز فیپا چیست؟

فیپا یکی از مراحل چاپ کتاب است که قبل از چاپ کتاب می‌بایست اخذ شود و در صفحه حقوقی کتاب درج گردد.

فیپا مخفف چیست؟

فیپا مخفف فهرست‌نویسی پیش از چاپ کتاب است.

تاریخچه فیپا

فیپا تهیه اطلاعات کتابشناختی برای شناسایی و بازیابی یک کتاب بر مبنای ضوابط و استانداردهای بین‌المللی قبل از انتشار آن کتاب است.

این طرح به شکل غیررسمی در سال ۱۸۷۰ در آمریکا پیشنهاد شد و برای اولین مرتبه به‌طور رسمی توسط کتابخانه کنگره آمریکا در سال ۱۹۰۱ آغاز شد. در سال ۱۹۷۱ برای دومین مرتبه با روشی که برخاسته از طرح فهرست‌نویسی از مأخذ بود در کتابخانه کنگره آمریکا پی گرفته شد.

پس از حدود ۳ سال، ۶۵ درصد از کتابخانه‌های آمریکا دارای فهرست برگه پیش از انتشار شدند.

در انگلستان پیشنهاد این طرح به سال ۱۸۷۶ باز می‌گردد، اما اجرای رسمی آن به سال ۱۹۷۷ می‌رسد. در سال ۱۹۸۱ اعلام شد که ۹۰ درصد از کتابخانه‌های انگلستان از این طرح استفاده می‌کنند.

در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان از این طرح استقبال کرده‌اند.

تاریخچه فیپا در ایران

در ایران نیز در سال ۱۳۷۱ کتابخانه ملی ایران این طرح را به‌طور آزمایشی با برخی از ناشران به اجرا گذاشت.

پس از موفقیت نسبی پیشنهاد قانونی شدن آن، طی طرحی در اسفند ۱۳۷۴ از سوی کتابخانه ملی به هیئت دولت ارائه شد که تصویب‌نامه آن در سال ۱۳۷۵ به کتابخانه ملی ابلاغ شد و مسئولیت اجرایی طرح بر عهده کتابخانه ملی نهاده شد.

در مهر ۱۳۷۷ کتابخانه ملی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرای طرح را به‌طور رسمی آغاز کرد.

کدام نهاد فرآیند صدور فیپا را انجام می‌دهد؟

سازمان اسناد و کتابخانه ملی کشور یگانه مرجع برای صدور فیپا در کشور ما است. این نهاد موظف است بدون دریافت هزینه برای تمامی کتاب‌ها پیش از انتشار فیپا صادر کند. نکته این‌که انتشار کتاب بدون دریافت فیپا امکان‌پذیر نیست، از همین رو تمامی ناشران نویسندگان و مترجمان مکلف به دریافت فیپا برای کتاب‌هایشان هستند.

چرا دریافت مجوز فیپا الزامی است؟

فیپا یکی از مراحلی است که هر کتاب می‌بایست پشت بگذارد تا برای چاپ آماده شود. فرقی نمی‌کند کتاب الکترونیک باشد یا کتاب فیزیکی، در هر صورت، دریافت فیپا الزامی است.

هر چند ممکن است پذیرش این باور که کتاب‌های الکترونیک نیز نیازمند عبور از مرحله فیپا باشند برای برخی افراد دشوار است، اما هیچ کتابی نمی‌تواند بدون دریافت فیپا منتشر شود. پس اگر قصد تألیف یا ترجمه کتاب را دارید، لازم است که حتماً کتاب شما فیپا داشته باشد.

حفظ حقوق پدیدآورندگان با دریافت فیپا

فیپا یکی از مراحل اصلی صدور مجوز برای چاپ کتاب است که پس از اخذ شابک کتاب می‌بایست نسبت به گرفتن آن اقدام نمود. در واقع هر کتاب جهت انتشار و عرضه به بازار کتاب جهت فروش نیازمند یک فهرست توصیفی و تحلیلی به‌عنوان شناسنامه کتاب می‌باشد.

این شناسنامه در صفحه اول کتاب چاپ شده و حاوی اطلاعات مربوط به کتاب و نویسنده آن می‌باشد و بنابراین اخذ فیپا باعث اعتبار بخشیدن به کتاب و ایجاد مالکیت حقوقی برای نویسنده کتاب می‌گردد.

کارشناسان، هنگام صدور فیپا، کتاب را از جهت تکراری بودن بررسی می‌کنند و چنانچه کتاب پیش از آن، با نام فرد دیگری منتشر شده باشد، از انتشار مجدد آن به نام فرد جدید جلوگیری می‌کنند.

این اقدام باعث حفظ حقوق پدیدآورندگان کتاب خواهد بود. اگر شما نگران این نکته هستند که کتاب‌تان توسط فرد دیگری منتشر شود با دریافت فیپا و ثبت اثر به نام خود، می‌توانید از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنید.

سرقت ادبی یکی از مشکلاتی است که پدیدآورندگان کتاب همواره از آن در رنج هستند، گاهی ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد که فرد یا افرادی نتیجه یک پژوهش و یا نوشته‌های شما را پیش از آنکه خودتان برای انتشار آن اقدام کنید به نام خودشان منتشر کنند.

پیگیری این‌گونه موارد اگرچه ممکن است گاهی به نفع نویسنده اصلی تمام شود اما در بسیاری موارد نویسندگان و پدیدآورندگان اصلی اثر از حقوق مادی و معنوی خود محروم می‌شوند. برای جلوگیری از این مشکل، می‌توانید با دریافت فیپا اثر تألیفی یا ترجمه‌تان را از بسیاری از سودجویی‌ها و سرقت‌های ادبی مصون نگه دارید.

چگونگی دریافت فیپا توسط انتشارات

همزمان با ارسال فایل کتاب جهت اخذ مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک نسخه از آن به صورت اتوماتیک به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ارسال می‌گردد و بعد از گذشت مدت معین فیپای کتاب صادر می‌شود و ناشر می‌تواند از طریق پنل کاربری ناشران یا سایت فیپا به این اطلاعات دسترسی داشته باشد.

دریافت فیپا از طریق سامانه جامع صدور مجوز چاپ و نشر کتاب

اخیراً «پنجره سامانه صدور مجوز چاپ و نشر کتاب» راه‌اندازی شده است که به پنجره واحد نشر معروف است.

این سامانه و راهنماهای استفاده از آن از طریق لینک Ketab.Samandehi.ir قابل دستیابی است. در این سامانه اطلاعات کتاب توسط ناشران دارای پروانه نشر بارگذاری می‌شود و بررسی اولیه توسط دبیرخانه فیپا و دبیرخانه ارشاد انجام می‌گیرد و برای هر کتاب مجوز فیپا و مجوز ارشاد صادر می‌گردد.

دریافت فیپا در انتشارات کتاب کتیبه نوین

در انتشارات کتیبه نوین پس از تأیید کتاب توسط نویسنده (پس از ویراستاری، صفحه‌آرایی و اخذ شابک) فایل کتاب جهت دریافت فیپا در سامانه صدور مجوز چاپ و نشر کتاب ثبت می‌شود.

برای دریافت فیپا چه مدارکی لازم است؟

مدارک لازم جهت اخذ فیپا، همان مدارکی است که برای اخذ مجوز کتاب ارسال می‌گردد و شامل:

مشخصات تمامی نویسندگان (تصویر کارت ملی یا شناسنامه می‌بایست به انتشارات تحویل شده باشد.)
فایل نهایی کتاب (این فایل می‌بایست ویراستاری شده، صفحه‌آرایی شده و دارای کد شابک باشد)
مشخصات کتاب (شامل عنوان، قطع، تعداد صفحات، کد شابک و…)

دریافت فیپا برای کتاب‌های ترجمه

برای دریافت فیپا در کتاب‌های ترجمه شده علاوه بر مدارک فوق، تصاویر صفحات شاسنامه کتاب اصلی (صفحه حقوقی و صفحه مشخصات کتاب) نیز مورد نیاز است. حتی در صورت نیاز ممکن است از شما فرمت PDF کتاب را نیز درخواست کنند.

در صفحه حقوقی فیپا چه مطالبی درج می‌گردد؟

سرشناسه: در قسمت سرشناسه نام نویسنده اصلی کتاب همراه با سال تولد ایشان می‌آید.
عنوان و نام پدیدآور: در این قسمت نام کتاب و نام تمامی نویسندگان نوشته می‌شود.
مشخصات نشر: در این قسمت آدرس انتشارات کتاب، نام انتشارات کتاب و سال چاپ کتاب می‌آید.
مشخصات ظاهری: شامل تعداد صفحات کتاب و در صورت وجود جدول، تصویر، نمودار می‌باشد.
شابک یا (ISBN): شماره شابک یا (ISBN) کتاب در این قسمت درج می‌گردد.
موضوع: موضوع کتاب و کلمات کلیدی کتب را شامل می‌شود.
شناسه افزوده: درصورتی‌که کتاب بیش از یک نویسنده داشته باشد نام بقیه نویسندگان به‌صورت جداگانه در شناسه افزوده نوشته می‌شود.
رده‌بندی کنگره، رده‌بندی دیویی و شماره کتاب‌شناسی ملی: این مشخصات مربوط به کدهای ثبت کتاب در کتابخانه ملی و مرکز فیپا می‌باشد.

نکته 1: جهت آشنایی بیشتر با رده‌بندی دیویی کلیک کنید.

نکته 2: جهت آشنایی بیشتر با رده‌بندی کنگره کلیک کنید.

صفحه حقوقی فیپا برای کتاب‌های خاص

نکته 1: برای کتاب‌های لاتین گزینه آوانویسی نیز اضافه می‌گردد که نحوه خواندن صحیح اسم کتاب را نشان می‌دهد.

نکته 2: برای کتاب‌های حقوقی، عنوان قراردادی نیز در فیپا ذکر می‌گردد.

نکته 3: در کتاب‌های کودک، رده‌بندی کنگره استفاده نمی‌شود.

نکته 4: در کتاب‌هایی که بیش از 3 نویسنده دارد از کلمه سرشناسه استفاده نمی‌شود.

امتیازات استفاده از فیپا در کتاب

یکدستی و هماهنگی فهرست‌نویسی و سازماندهی کتب در سطح کشور
تسهیل امر فهرست‌نویسی توسط کتابداران در تمامی کتابخانه‌ها
افزایش سرعت بازیابی منابع در کتابخانه‌ها
صرفه‌جویی در بودجه، نیروی انسانی، زمان، مکان
تسریع امر اشاعه اطلاعات
تسهیل در ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی و در واقع اشتراک اطلاعات کتابشناختی در سطوح ملی و بین‌المللی
افزایش سرعت گردش اطلاعات
جلوگیری از انتشار کتب تکراری
سهولت دسترسی به اطلاعات کتب ترجمه شده و جلوگیری از ترجمه‌های تکراری
اشتراک اطلاعات کتاب‌شناسی در سطح ملی و بین‌المللی
ثبت کتاب به نام یک ناشر و مؤلف خاص و جلوگیری از سرقت ادبی
اعتماد و اطمینان از صحت کتاب یا سند

در چه مواردی باید فیپای مجدد کتاب گرفت؟

مهم: در موارد زیر کتاب نیاز به فهرست‌نویس مجدد خواهد داشت:

تغییر عنوان
تغییر نام مترجم (کم یا اضافه شدن)‌
تغییر نام ناشر (کم یا اضافه شدن)‌
تغییر در سلسله انتشارات یا فروست (کم یا اضافه شدن)‌
تغییر تعداد صفحات (کم یا اضافه شدن)
ویرایش کتاب (چاپ دوم به بعد)‌
تغییر در قطع کتاب

دریافت فیپا چقدر طول می‌کشد؟

برای کتاب‌های تجدید چاپ ۳ روز کاری؛
برای کتاب‌هایی که قبلاً توسط ناشر دیگری چاپ شده باشد ۵ روز کاری؛
برای کتاب‌های چاپ نخست حداکثر ۱۵ روز کاری.

چه مواردی موجب تأخیر در دریافت فیپا می‌شود؟

نقص یا عدم صحت اطلاعات ارائه شده توسط ناشر.
ایام خاص مانند برگزاری نمایشگاه کتاب یا ایام بازگشایی مدارس و.. که درخواست فیپا به بالاترین تعداد می‌رسد.
محتوای کتاب که برای فهرست‌نویسی و بررسی موضوع نیاز به جستجوی بیشتری در منابع و مشورت با متخصصان دارد.

برای دریافت فیپا با تیم متخصص انتشارات کتیبه نوین تماس بگیرید.

هزینه دریافت فیپای کتاب

از آنجایی که ناشر از امتیاز انتشارات برای دریافت فیپا استفاده می‌کند نویسنده می‌بایست مبلغی را به عنوان حق نشر و گرفتنن مجوز فیپا به انتشارات پرداخت کند. این مبلغ در انتشارات مختلف متفاوت است. اعتبار انتشارات در این امر مهم است.

چگونگی چک کردن معتبر بودن فیپای کتاب

پس از اخذ فیپا توسط انتشارات کتاب، نویسندگان می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد فیپا و صحت ثبت اطلاعات خود به منوی استعلام شابک، فیپا و مجوز چاپ کتاب مراجعه کنند.