لیتوگرافی کتاب

لیتوگرافی چیست؟

لیتوگرافی فرآیندی است که ما طی آن صفحه‌هایی فلزی از جنس آلومینیوم موسوم به زینک را می‌سازیم. از این صفحه‌ها در چاپخانه برای استفاده در دستگاه چاپ افست برای انجام عملیات چاپ بر روی کاغذ استفاده می‌نماییم.

بنابراین لیتوگرافی یک مرحله‌ی واسطه‌ای در چاپ افست است. فایل‌های طراحی شده ابتدا در لیتوگرافی تبدیل به صفحات فلزی شده و سپس این صفحات به چاپخانه انتقال داده می‌شوند تا در آنجا به‌وسیله‌ی آن‌ها عملیات چاپ بر روی کاغذ صورت بگیرد.

لیتوگرافی یا چاپ سنگی

لیتوگرافی یا چاپ سنگی به تصاویری اشاره دارد که روی یک سطح صاف چاپ می‌شوند، این رویه چاپ بر پایه این اصل است که روغن و آب با هم مخلوط نمی‌شوند. چاپ با یک سنگ (سنگ آهک) و یک صفحه فلزی انجام می‌شود. اما امروزه از صفحات چاپی آلومینیومی و سنگ‌های اصلی استفاده می‌شود.

کاربرد لیتوگرافی

لیتوگرافی مخصوص چاپ افست (چاپ در تیراژ بالا) می‌باشد و برای چاپ دیجیتال (چاپ کتاب در تیراژ پایین) نیازی به لیتوگرافی نیست.

لیتوگرافی مراحله قبل از چاپ افست

برای این‌که بدانیم لیتوگرافی چیست بهتر است قبل از آن درباره چاپ افست و اهمیت لیتوگرافی در آن کمی اطلاعات کسب کنیم. چاپ افست یکی از رایج‌ترین روش‌های چاپ است که بهترین کیفیت را با هزینه‌ مناسبی ارائه می‌کند و در چاپ بسیاری از محصولات مثل: کتاب و … از آن استفاده می‌شود.

به صورت کلی در چاپ افست این مراحل طی می‌شود:

طراحی: مهم‌ترین قسمت پروژه‌ چاپ و نشر، طراحی است. چه یک پوستر تبلیغاتی باشد و چه یک کتاب داستان ۱۲۰۰ صفحه‌ای. تمام صفحات با تمام جزییات لازم، توسط یک گرافیست متخصص طراحی می‌شود و فایل نهایی طرح، برای چاپ به مرحله بعدی ارسال می‌شود.
لیتوگرافی: به‌صورت خلاصه در این مرحله، فایل طراحی شده به صفحات فلزی موسوم به زینک تبدیل می‌شود و این صفحات برای مرحله بعدی، که همان چاپ روی کاغذ است ارسال می‌شود. در ادامه به‌صورت مفصل این مرحله را توضیح خواهیم داد.
چاپ: در این مرحله زینک‌های آماده شده به جوهر آغشته می‌شوند و روی صفحات کاغذ عمل چاپ را انجام می‌دهند.

فیلم و زینک و لیتوگرافی

در لیتوگرافی ابتدا فایل‌ها به چهار رنگ اصلی تقسیم می‌شوند و سپس تصویر مربوط به هر رنگ با نوعی پلیمر مخصوص بر روی صفحه‌ی فلزی چاپ می‌شود.

جنس سطح این ورقه‌ی فلزی از موادی پوشانیده شده است که به هیچ عنوان مرکب چاپ را به خود جذب نمی‌کند. در عوض جنس مواد پلیمری که طرح را بر روی زینک چاپ می‌کنند جاذب مرکب می‌باشد. از همین خاصیت در چاپ استفاده می‌شود.

بسته به نوع تکنولوژی استفاده شده برای چاپ، تهیه پلیت و زینک به دو روش انجام می‌شود:

با استفاده از دستگاهی به نام ایمیج ستر (Image Setter): طرح نهایی ابتدا به فیلم تبدیل می‌شود و سپس از روی فیلم، پلیت زینک ساخته می‌شود.
طرح نهایی با استفاده از دستگاهی به نام پلیت ستر (Plate Setter) مستقیما روی زینک چاپ می‌شود و مرحله زمان‌بر و پر هزینه ظهور طرح روی فیلم، از این فرآیند حذف می‌شود.

انواع لیتوگرافی

1. لیتوگرافی با دستگاه ایمیج ستر (ImageSetter)

برای ساخت زینک از دستگاهی به نام ایمیج ستر (ImageSetter) استفاده می‌شود.

این دستگاه هر چهار فایل تفکیک شده از فایل اصلی را با رنگ مشکی بر روی طلق شفاف پرینت می‌گیرد.

در حقیقت دستگاه ایمیج ستر چیزی جز یک پرینتر سیاه و سفید بزرگ لیزی با قابلیت پرینت بر روی طلق شفاف نیست. البته دقت چاپ و رزولوشن پرینت در این دستگاه فوق‌العاده بالاست.

پس از اینکه این طلق‌ها (فیلم) آماده شد آن‌ها را بر روی زینک‌های خام چسبانده و با گیره‌های مخصوصی فیکس می‌کنند.

سطح زینک خام از ماده‌ی پلیمری جاذب مرکب پوشانده شده است و در طی فرآیند ساخت زینک قسمت‌های اضافی از روی سطح آن برداشته می‌شود تا فقط بخش‌های طرح باقی بماند. در حقیقت عملیات چاپ بر روی زینک برعکس حالت معمول انجام می‌شود.

2. لیتوگرافی با دستگاه پلیت ستر

پیشرفت در صنعت، دنیای چاپ را نیز بی‌نصیب نگذاشته، به نحوی که امروزه در صنعت چاپ و لیتوگرافی از دستگاه‌های جدیدتری نسبت به ایمیج ستر استفاده می‌شود. پلیت ستر یکی از همین دستگاه‌ها است که می‌تواند با حذف یک مرحله پر دردسر در لیتوگرافی به کمک ما بیاید.

این دستگاه می‌تواند بدون نیاز به فایل‌های تفکیک رنگ شده تلق‌ها را بسازد. کار با این دستگاه به شدت ساده است به طوری که کافیست محتوا یا تصویر مدنظرتان را به دستگاه تحویل دهید تا دستگاه، زینک را تحویل شما بدهد.