قطع خشتی یکی از قطع‌های خاص و زیبای کتاب است که به دلیل شکل مربع مانند آن، به‌ویژه برای کتاب‌های هنری، دینی، کودکانه و مصور استفاده می‌شود. ابعاد استاندارد این قطع معمولاً ۲1×21 سانتی‌متر (خشتی بزرگ) و 15×15سانتی‌متر (خشتی کوچک) است. در این مقاله، راهنمای کاملی برای صفحه‌آرایی کتاب در قطع خشتی ارائه می‌دهیم.

1️⃣ تنظیم ابعاد و حاشیه‌های صفحه

📏 ابعاد صفحه خشتی بزرگ:

• عرض صفحه: ۲1 سانتی‌متر

• ارتفاع صفحه: ۲1 سانتی‌متر

📏 ابعاد صفحه خشتی کوچک:

• عرض صفحه: 15 سانتی‌متر

• ارتفاع صفحه: 15 سانتی‌متر

این ابعاد مربع‌شکل، مناسب برای کتاب‌های مصور یا با محتوای گرافیکی است و فضای زیادی برای طراحی‌های خلاقانه به شما می‌دهد.

🖼️ تنظیم حاشیه‌ها:

حاشیه‌ها در قطع خشتی باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که هم زیبایی و هم خوانایی را حفظ کنند:

• حاشیه بالا (Top Margin): ۳ سانتی‌متر

• حاشیه پایین (Bottom Margin): 2.2 سانتی‌متر

• حاشیه داخلی (Inner Margin – Gutter): ۲.۵ سانتی‌متر (برای جلوگیری از پوشش حروف هنگام صحافی)

• حاشیه بیرونی (Outer Margin): 2.5 سانتی‌متر

📐 نکته: در نرم‌افزارهای طراحی مانند Adobe InDesign می‌توانید حاشیه‌ها را با دقت بالا تنظیم کنید و از گایدلاین‌ها (راهنماها) برای ایجاد نظم بیشتر استفاده کنید.

2️⃣ انتخاب فونت و اندازه متن

🎯 فونت‌های پیشنهادی برای متن فارسی:

• فونت میترا

• فونت وزیر

• فونت دیما

• فونت تاهوما

• فونت یکان

• فونت شبنم

انتخاب فونت برای قطع خشتی باید به گونه‌ای باشد که نه تنها خوانا باشد بلکه با طراحی خاص صفحه‌های مربع شکل هماهنگ باشد.

🔤 اندازه فونت:

• متن اصلی: معمولاً برای متن‌های اصلی از اندازه ۱۲ تا ۱۴ پوینت استفاده می‌شود.

• عنوان‌ها: برای تیترهای اصلی، از اندازه ۱۴ تا ۱۶ پوینت استفاده می‌شود.

• زیرنویس‌ها (Footnotes): اندازه ۱۰ تا ۱۱ پوینت برای زیرنویس‌ها مناسب است.

📝 فاصله بین خطوط (Leading):

برای خوانایی بهتر، فاصله خطوط باید معمولاً ۱.۵ برابر اندازه فونت باشد.

3️⃣ چیدمان پاراگراف‌ها

📄 تراز متن:

تمام متن کتاب‌های فارسی در قطع خشتی باید به صورت راست‌چین (RTL) تنظیم شود تا هماهنگی با زبان فارسی حفظ شود.

🔲 تو رفتگی خط اول (Indent):

• معمولاً از ۵ میلی‌متر تو رفتگی برای آغاز هر پاراگراف استفاده می‌شود.

• در برخی کتاب‌ها ممکن است از فاصله‌گذاری بین پاراگراف‌ها به جای تو رفتگی استفاده شود.

📏 فاصله بین پاراگراف‌ها:

• فاصله‌گذاری بین پاراگراف‌ها معمولاً ۵ میلی‌متر است تا خوانایی صفحات بهبود یابد.

4️⃣ شماره‌گذاری صفحات

📑 شماره‌گذاری صفحات:

شماره‌گذاری صفحات باید به‌طور منظم و در مکانی مشخص قرار گیرد:

• معمولاً شماره صفحات در پانوشت (Footer) قرار می‌گیرد. در برخی موارد نیز می‌توان آن را در سرصفحه (Header) قرار داد.

• در صفحات ابتدایی کتاب (شناسنامه، فهرست مطالب، مقدمه و …) معمولاً از شماره‌گذاری رومی استفاده می‌شود.

• از صفحه‌ای که محتوای اصلی کتاب شروع می‌شود، شماره‌گذاری با اعداد عربی ادامه می‌یابد.

🧐 صفحات فصل‌ها:

• صفحه اول هر فصل معمولاً بدون شماره‌گذاری است یا شماره‌گذاری خاصی برای آن در نظر گرفته می‌شود.

5️⃣ طراحی و چیدمان عنوان‌ها، سرصفحه‌ها و فهرست مطالب

📝 عنوان‌ها:

• برای عنوان‌های اصلی کتاب، معمولاً از فونت‌های درشت و اندازه‌های ۱۴ تا ۱۸ پوینت استفاده می‌شود.

• عنوان فصل‌ها در ابتدای هر فصل با اندازه و طراحی برجسته‌تر قرار می‌گیرد.

📚 فهرست مطالب:

• فهرست مطالب باید به‌طور منظم و مرتب طراحی شود. معمولاً از فونت ۱۲ تا ۱۳ پوینت برای فهرست مطالب استفاده می‌شود.

• شماره صفحات هر عنوان در فهرست مطالب باید با دقت درج شود تا از سردرگمی جلوگیری شود.

6️⃣ تصاویر، جداول و گرافیک‌ها

🖼️ تصاویر:

• در قطع خشتی، به دلیل فضای زیاد در صفحات، تصاویر و طراحی‌های گرافیکی می‌توانند به صورت تمام صفحه یا نیم‌صفحه قرار گیرند.

• تصاویر باید با کیفیت بالا (حداقل ۳۰۰ DPI) انتخاب شوند.

• هنگام وارد کردن تصاویر، باید مطمئن شوید که مد رنگ CMYK برای چاپ انتخاب شده باشد تا رنگ‌ها به درستی در چاپ نمایش داده شوند.

📊 جداول:

• جداول باید به‌طور مرتب و با اندازه مناسب در صفحه تنظیم شوند.

• فونت جداول معمولاً ۹ یا ۱۰ پوینت است.

• برای جداول بزرگ، باید از چند صفحه استفاده شود تا محتوا به درستی نشان داده شود.

7️⃣ مرحله نهایی: تنظیم فایل برای چاپ

💻 خروجی نهایی برای چاپ:

• فرمت PDF معمولاً برای چاپ کتاب در قطع خشتی مناسب است.

• باید مطمئن شوید که فایل خروجی در مد رنگ CMYK تنظیم شده باشد تا رنگ‌ها به درستی در چاپ نمایش داده شوند.

• فاصله برش (Bleed) باید حداقل ۳ میلی‌متر از هر طرف در نظر گرفته شود تا هنگام برش چاپ، هیچ قسمتی از محتوای کتاب از بین نرود.

📏 نکته: به هنگام استفاده از تصاویر، اطمینان حاصل کنید که تصاویر با مد رنگ CMYK و ۳۰۰ DPI وارد شده‌اند تا از کیفیت بالای چاپ اطمینان حاصل شود.

8️⃣ نکات تکمیلی برای صفحه‌آرایی حرفه‌ای:

🔄 یکپارچگی طراحی:

تمام صفحات باید طراحی یکپارچه و هماهنگ داشته باشند. این شامل هماهنگی در انتخاب فونت‌ها، اندازه‌ها، فاصله‌ها، چیدمان متن و تصاویر است.

✍️ استفاده از گایدلاین‌ها (راهنماها):

در نرم‌افزارهایی مانند InDesign می‌توانید از گایدلاین‌ها و گریدها برای ایجاد دقت در چیدمان صفحات استفاده کنید.

📊 استفاده از فایل‌های وکتور برای گرافیک‌ها:

برای گرافیک‌ها از فایل‌های وکتور (مثل فایل‌های AI یا EPS) استفاده کنید تا در چاپ کیفیت خود را حفظ کنند.

نتیجه‌گیری:

صفحه‌آرایی کتاب در قطع خشتی نیازمند دقت در تنظیم حاشیه‌ها، انتخاب فونت، چیدمان تصاویر و جداول است. طراحی صفحات این نوع کتاب‌ها باید با دقت و خلاقیت انجام شود تا محتوای کتاب به بهترین شکل ممکن ارائه گردد. با رعایت نکات فوق، می‌توانید یک کتاب با صفحه‌آرایی حرفه‌ای و مناسب برای چاپ در قطع خشتی طراحی کنید.

در مورد چاپ و نشر کتاب بیشتر بدانید…

صفحه اصلی وب‌سایت انتشارات کتیبه نوین