فیپا (FIPA) مخفف “فهرست نویسی پیش از چاپ” است و به فرآیند ثبت اطلاعات کتاب قبل از چاپ در ایران اطلاق می‌شود. این فهرست نویسی توسط کتابخانه ملی ایران انجام می‌شود و به عنوان یک مرحله ضروری برای انتشار کتاب شناخته می‌شود.
در واقع، فیپا یک شناسه منحصر به فرد برای هر کتاب است که شامل اطلاعاتی مانند عنوان کتاب، نام نویسنده، ناشر، تاریخ انتشار، تعداد صفحات، موضوع کتاب و سایر مشخصات فنی و حقوقی آن است. این فرآیند به عنوان یک تاییدیه رسمی از سوی کتابخانه ملی عمل می‌کند که نشان می‌دهد کتاب به درستی ثبت و قابل انتشار است.
ضرورت دریافت مجوز فیپا
دریافت مجوز فیپا (فهرست نویسی پیش از چاپ) برای انتشار کتاب در ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. این مجوز به عنوان یک مرحله قانونی و رسمی برای تایید صحت اطلاعات کتاب و رعایت قوانین نشر عمل می‌کند. برخی از دلایل ضرورت دریافت مجوز فیپا عبارتند از:
1. تایید قانونی کتاب:
فیپا یک شناسنامه قانونی برای کتاب است. بدون دریافت شماره فیپا، کتاب شما به طور رسمی تایید نشده و نمی‌تواند وارد چرخه انتشار و توزیع قانونی شود. این شماره به کتاب هویت می‌دهد و نشان می‌دهد که کتاب در کتابخانه ملی ثبت شده است.
2. امکان انتشار و توزیع در کتابفروشی‌ها:
بسیاری از کتابفروشی‌ها و فروشگاه‌های آنلاین قبل از عرضه کتاب، بررسی می‌کنند که آیا کتاب دارای شماره فیپا است یا نه. بدون این شماره، کتاب شما نمی‌تواند در بازار به طور گسترده توزیع شود.
3. حفظ حقوق مؤلف و ناشر:
شماره فیپا در واقع به نوعی حمایت از حقوق نویسنده و ناشر است. با ثبت کتاب در سیستم فیپا، مشخصات کتاب به صورت رسمی و ثبت شده در دسترس قرار می‌گیرد، که این امر به حفظ حقوق مالکیت معنوی مؤلف کمک می‌کند.
4. امکان ثبت در کتابخانه‌ها و مراجع رسمی:
کتاب‌هایی که شماره فیپا دریافت کرده‌اند، به طور خودکار به کتابخانه‌های عمومی و تخصصی، دانشگاه‌ها و سایر مراجع ثبت می‌شوند. این امر دسترسی به کتاب را برای محققان، دانشجویان و علاقه‌مندان تسهیل می‌کند.
5. پیشگیری از مشکلات حقوقی و مالی:
بدون دریافت فیپا، ممکن است کتاب شما در آینده با مشکلات حقوقی مواجه شود، به خصوص اگر حقوق مؤلف یا ناشر نقض شود. ثبت کتاب در سیستم فیپا، این مشکلات را کاهش داده و امکان پیگیری قانونی را فراهم می‌کند.
6. کمک به ناشران و مسئولان چاپ:
ناشران و چاپخانه‌ها برای چاپ کتاب‌های قانونی و ثبت شده، نیاز به شماره فیپا دارند. این شماره برای آنها به عنوان تاییدیه رسمی برای شروع چاپ و انتشار کتاب محسوب می‌شود.
7. ایجاد استاندارد برای صنعت نشر:
فیپا به ایجاد یک سیستم استاندارد برای انتشار کتاب‌ها در کشور کمک می‌کند و باعث می‌شود که تمامی کتاب‌ها به صورت یکپارچه و قانونی در سیستم نشر کشور قرار گیرند.
در مجموع، فیپا برای هر کتابی که قصد چاپ و توزیع در بازار را دارد، یک ضرورت است. این مجوز نه تنها برای تأسیس شناسنامه قانونی کتاب ضروری است، بلکه به حفظ حقوق مؤلف، ناشر و ایجاد نظم در صنعت نشر کمک می‌کند.
صدور فیپا
سازمان اسناد و کتابخانه ملی کشور یگانه مرجع برای صدور فیپا در کشور ما است.
این نهاد موظف است بدون دریافت هزینه برای تمامی کتاب‌ها پیش از انتشار فیپا صادر کند. نکته این‌که انتشار کتاب بدون دریافت فیپا امکان‌پذیر نیست، از همین رو تمامی ناشران نویسندگان و مترجمان مکلف به دریافت فیپا برای کتاب‌هایشان هستند.
حفظ حقوق مؤلف با دریافت فیپا
دریافت فیپا (فهرست نویسی پیش از چاپ) نه تنها برای انتشار قانونی کتاب ضروری است، بلکه به حفظ حقوق نویسندگان نیز کمک می‌کند. این فرآیند به نوعی باعث تایید و ثبت رسمی کتاب در یک سیستم معتبر می‌شود و برخی از حقوق نویسندگان را از جنبه‌های مختلف حمایت می‌کند. در ادامه، نحوه ارتباط دریافت فیپا با حفظ حقوق نویسندگان را توضیح می‌دهیم:
1. ثبت رسمی حقوق مالکیت معنوی:
- با دریافت شماره فیپا، کتاب به طور رسمی در سیستم کتابخانه ملی ایران ثبت می‌شود. این ثبت به عنوان یک شناسنامه قانونی برای کتاب و نویسنده عمل می‌کند و در صورت بروز مشکلات حقوقی یا کپی‌برداری غیرمجاز از اثر، می‌توان به این ثبت رسمی مراجعه کرد.
- این فرآیند همچنین باعث می‌شود که حقوق نویسنده در برابر هرگونه سرقت ادبی یا نقض حقوق معنوی او محفوظ بماند.
2. حمایت از حقوق مولف:
- در ایران، فرآیند فیپا برای هر کتابی که قرار است منتشر شود، الزامی است. بدون شماره فیپا، کتاب شما به صورت رسمی در هیچ یک از کتابخانه‌های عمومی، دانشگاه‌ها یا سایر مراجع ثبت نمی‌شود و هیچ گاه به عنوان یک اثر معتبر شناخته نمی‌شود.
- ثبت کتاب در سیستم فیپا، این اطمینان را به نویسنده می‌دهد که اثر او به صورت قانونی شناخته می‌شود و در جریان نشر و توزیع قرار می‌گیرد.
3. قابلیت پیگیری و اعتراض:
- در صورتی که نویسنده متوجه شود که کتاب او به طور غیرمجاز منتشر شده است یا حقوق معنوی او نقض شده است، شماره فیپا می‌تواند به عنوان یک سند قانونی برای پیگیری اعتراضات و شکایات در مراجع قضایی و حقوقی مورد استفاده قرار گیرد.
- این شماره به دیگران نیز اطلاع می‌دهد که کتاب دارای مجوزهای قانونی است و در صورت نیاز، شواهد قابل پیگیری وجود دارد.
4. حفظ اصالت و جلوگیری از نسخه‌برداری غیرمجاز:
- ثبت کتاب با شماره فیپا، به نوعی یک علامت رسمی است که نشان می‌دهد اثر از طریق مراجع قانونی منتشر شده است. این امر از دستکاری، تغییر یا کپی‌برداری غیرمجاز کتاب جلوگیری می‌کند.
- همچنین، این امر به کمک نویسنده می‌آید تا در صورت بروز موارد مشابه در بازار یا رسانه‌ها، بتواند اثبات کند که اثر متعلق به اوست و در زمان خاصی منتشر شده است.
5. حمایت از حقوق کپی‌رایت:
- فیپا به نویسنده و ناشر کمک می‌کند تا حقوق کپی‌رایت (حق نسخه‌برداری) خود را حفظ کنند. اگرچه در ایران کپی‌رایت به صورت کامل و جهانی به رسمیت شناخته نشده است، اما ثبت کتاب در سیستم فیپا به طور غیرمستقیم از نقض حقوق کپی‌رایت جلوگیری می‌کند.
اخذ فیپا توسط انتشارات کتاب کتیبه نوین
در انتشارات کتیبه نوین پس از تأیید کتاب توسط نویسنده (پس از ویراستاری، صفحه‌آرایی و اخذ شابک) فایل کتاب جهت دریافت فیپا در سامانه صدور مجوز چاپ و نشر کتاب ثبت می‌شود.
مدارک لازم جهت اخذ فیپا
برای دریافت فیپا (فهرست نویسی پیش از چاپ) و ثبت کتاب در کتابخانه ملی ایران، باید مدارک و اطلاعات مشخصی را تهیه و ارسال کنید. این مدارک معمولاً شامل موارد زیر هستند:
1. نسخه کامل کتاب:
- نسخه نهایی کتاب (در قالب فایل PDF یا Word) باید به صورت کامل و بدون نقص آماده باشد.
- این نسخه باید شامل تمامی بخش‌های کتاب از جمله مقدمه، فهرست مطالب، متن اصلی، و منابع باشد.
2. مشخصات نویسنده:
- نام کامل نویسنده یا نویسندگان کتاب.
- آدرس، شماره تماس و ایمیل نویسنده.
- در صورتی که نویسنده یک شخص حقوقی یا ناشر باشد، اطلاعات تماس و مشخصات شرکت یا موسسه نیز لازم است.
3. مشخصات ناشر:
- نام ناشر یا شخص حقوقی که مسئول چاپ کتاب است.
- آدرس، شماره تماس و ایمیل ناشر.
- در صورتی که ناشر در خارج از کشور باشد، باید اطلاعات تماس بین‌المللی نیز ذکر شود.
4. عنوان کتاب:
- عنوان دقیق کتاب به همراه هرگونه زیرعنوان یا توضیحات اضافی که ممکن است در روی جلد کتاب آمده باشد.
5. اطلاعات حقوقی کتاب:
- مشخصات حقوق نشر کتاب، یعنی آیا حقوق نشر کتاب در اختیار ناشر است یا نویسنده.
- اطلاعاتی در مورد کپی رایت (حق نسخه‌برداری) و ترجمه در صورتی که کتاب ترجمه باشد.
6. تعداد صفحات کتاب:
- تعداد دقیق صفحات کتاب برای درج در سیستم فیپا.
7. موضوع کتاب:
- انتخاب دسته‌بندی و کد موضوعی کتاب بر اساس سیستم طبقه‌بندی بین‌المللی (به عنوان مثال، طبقه‌بندی دیویی یا کدهای مشابه).
برای دریافت فیپا با تیم متخصص انتشارات کتیبه نوین تماس بگیرید.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی اخذ فیپا از کتابخانه ملی را مطالعه فرمایید.