صفحهآرایی کتاب چیست؟
صفحهآرایی مجموع آمادهسازی صفحات جهت چاپ را صفحهآرایی میگویند که رفته رفته به مرور زمان پیشرفته شده و با چاشنی خلاقیت به مسئلهای مهم در جذب مخاطب برای مطالعه بیشتر رسانه مبدل شده است. با پیشرفت علم و تکنولوژی و حضور رسانههای نوین از قبیل سایتهای خبری، کتابهای الکترونیک، تلویزیون، رادیو و… کتاب و مجله هنوز مخاطب خود را از دست نداده و همچنان به سران مطالعه به مهمترین عامل پیشرفت کشورها یاد میشود. برای افزایش این سرانه، یکی از راهها صفحهآرایی جذاب و هنرمندانه برای جذب و لذت بردن بیشتر مخاطبان است.
در کل صفحهآرایی، هنر انتخاب فونت، اندازه کلمات، فواصل خطوط، فاصله از حاشیهها، زیباسازی و طراحی گرافیکی صفحات، جاگذاری مناسب عکسها و … میباشد. بهطور کل میتوان گفت که صفحهآرایی به مجموعه عملیات قبل از آمادهسازی چاپ نشریه میگویند. انتخاب مناسب رنگها جهت چاپ با کیفیت، دید خلاقانه و طراحی قوی از دیگر فاکتورهای یک صفحهآرایی مناسب است.
به عبارت دیگر صفحهآرایی هنر جذب توجه مخاطب به مطالب نشریه و کمک به افزایش توجه او بهعلاوه ایجاد اشتیاق در دنبال کردن موضوع نشریه است که این مهم با شناخت مخاطب به دست میآید.
اهمیت طراحی صفحات داخلی کتاب
برای طراحی صفحات داخلی کتاب، ابتدا باید شناخت کافی از اجزای داخلی کتاب، ساختار و چیدمان آنها داشته باشید. در طراحی کتابها باید دقت کنید که در حین سادگی و ایجاد تمرکز مخاطب بر روی محتوا بهعنوان یک اصل، عناصر بصری و متن را طوری کنار هم چیدمان کنید که هم به ترکیببندی زیبایی برسید و هم برای مخاطب تجربه خواندن را مطلوب و دلپذیر نمایید و خوانایی متن را افزایش دهید.
پس با توجه به موارد ذکر شده در طراحی صفحات داخلی کتاب باید در حین زیبایی و سادگی، از ایجاد ترکیببندیهای گیجکننده و شلوغ که باعث حواسپرتی مخاطب میشود پرهیز کنید.
برای رسیدن به نتیجه سریع و اثربخشتر در طراحی صفحات داخلی کتاب، پیش از شروع باید با نویسنده یا سفارشدهنده، به بررسی و ارزیابی محتوای کتاب و نکات مدنظر سفارشدهنده بپردازید.
بهتر است تمام جزییات لازم در مورد کتاب از جمله موضوع کتاب، هدف نویسنده از تولید کتاب، اندازه و قطع کتاب، نوع ارائه (کتاب چاپی است یا الکترونیک)، فونتهای ترجیحی، توقعات و نقطه نظرات ایشان را بپرسید و بررسی کنید، همچنین تا حد امکان نمونههایی از سفارشدهنده بخواهید تا به مسیر فکری ایشان نزدیکتر شوید تا به نتیجه بهتری دست یابید.
اصول طراحی صفحات داخلی کتاب
برای اینکه طراحی صفحات داخلی را حرفهای و ایدهآل طراحی کنید، مواردی وجود دارد که توجه اگر این نکات را مدنظر داشته باشید میتوانید به نتایج بهتری در طراحی و صفحهآرایی دست پیدا کنید.
- اصول و قواعد پایهای و دستورالعملهای طراحی و صفحهآرایی کتاب را رعایت کنید.
- تعداد فونتهای خود را در حد ۱ یا ۲ فونت محدود کنید و در عوض از ضخامتها و اندازههای مختلف برای ایجاد تمایز بین متنها و تیترها استفاده کنید. بهتر است در صورت نیاز حداکثر از ۳ فونت استفاده کنید.
- از فونت یا فونتهای مرتبط و نزدیک با شخصیت و روح کتاب استفاده کنید.
- به فضای منفی (فضای سفید) اهمیت ویژهای بدهید.
- از رنگهای خنثی برای ایجاد ترکیببندی بهتر در صفحات استفاده کنید. برای مثال در کتابهای تک رنگ سیاه و سفید از طیفهای مختلف خاکستری استفاده کنید.
- یکپارچگی و ریتم طرح را همیشه مدنظر داشته باشید و حفظ کنید. یک مسیر مشخص در طراحی صفحات کتاب را در نظر بگیرید.
- بین همه بخشها و قسمتهای کتاب ارتباط بصری ایجاد کنید، بطوری که همه صفحات کتاب ماهیت یکسانی داشته باشند.
- از حالتهای مختلف متن بهره بگیرید، استفاده از حالتهای مختلف و ایجاد تمایز ظاهری بین متنها میتوانید در خوانایی بهتر متن بسیار تأثیرگذار باشد.
- از ریزنقشها برای ایجاد تحرک و پویایی در کتاب استفاده کنید.
- از تصاویر با کیفیت و جذاب استفاده کنید؛ قطعاً انتخاب تصاویر با کیفیت و جذاب در خروجی کار شما بسیار تأثیرگذار است پس اگر شما وظیفه جستجو و انتخاب تصاویر را دارید به آن توجه ویژهای داشته باشید.
- صفحات ورودی میتواند بخش جذبکننده و زیبای کتاب شما باشد. صفحات ورودی شامل صفحه خوشآمد، صفحه عنوان، صفحه حقوقی یا شناسنامه، صفحه تقدیم، صفحه یا صفحات فهرست، پیشگفتار و مقدمه میشود و میتواند از نظر بصری کاملاً متفاوت با صفحات متن باشد؛ یعنی میتواند طراحی شلوغ یا عناصر بصری زیاد، رنگبندی متفاوت و … را داشته باشد.
- با توجه به ماهیت سرفصلها و بخشها بهعنوان جداکننده متنها از نظر موضوعی و محتوایی، میبایست بهراحتی با ورق زدن سریع کتاب نیز قابل شناسایی باشند. برای این کار معمولاً از حالتی متفاوت مثل رنگ متفاوت صفحات سرفصلها و بخشها استفاده میشود یا در مقابل از صفحات سفید برای این منظور استفاده میشود.
- سرصفحه و شماره صفحه بهعنوان عناصر ثابت و تکرارشونده در صفحات کتاب میبایست از قدرت کمتری در صفحه برخوردار باشند، یعنی باید به شکلی در حاشیه صفحه قرار گیرند که توجه مخاطب را خیلی به خود جلب نکند. برای اینکار معمولاً از فونتهای کوچکتر یا رنگهایی با قدرت کمتر مثل خاکستری میتوان استفاده کرد.
نکته 1: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی صفحهآرایی کتاب را مطالعه فرمایید.
نکته 2: جهت آموزش صفحهآرایی در ورد، منوی آموزش صفحهآرایی کتاب در نرمافزار ورد (Word) را مطالعه فرمایید.
نکته 3: جهت آموزش صفحهآرایی در ایندیزاین، منوی آموزش صفحهآرایی کتاب در نرمافزار ایندیزاین (InDesign) را مطالعه فرمایید.