اگر برای فرزندتان کتابی را بخرید که در گروه سنی کمتر از اوست (حتی به اندازه یک پله) جذابیتی برای او ندارد. اما برعکسش چطور؟ اگر به سراغ گروه سنی‌ای برویم که بیشتر از سن کودکمان است…. در این صورت فرزندتان را زودتر از وقتی که باید، با مسائل و مفاهیم روبه‌رو کرده‌اید.
خردسالان باید مهارت‌های ابتدایی مثل لباس پوشیدن، دستشویی رفتن، حمام‌کردن و… را یاد بگیرند. هیچ عجله‌ای نیست که بخواهیم از این سن برای کودکانمان داستان‌های مفهومی‌تر و طولانی‌تر را بخوانیم. با این کار هم در حق ذهن و روان او کم‌لطفی کرده‌ایم و هم شاید او را برای همیشه از کتاب و کتاب‌خوانی زده کنیم.
بنابراین بهتر است داستان‌های تاریخی یا شعرهای طولانی را بگذاریم سر وقتش. مگر این‌که کودکتان علاقه ویژه‌ای به این کتاب‌ها دارد و مشاور نیز خواندن آن‌ها را تأیید کرده است.
یادتان باشد که بعضی کتاب‌ها می‌توانند برای چند گروه سنی مناسب باشند. در هر صورت احتمالاً از این به بعد انتخاب کتاب برایتان راحت‌تر می‌شود. کافی است مستقیم به سراغ کتاب‌های گروه سنی فرزندتان بروید و با توجه به این‌که او اصولاً به چه موضوعاتی علاقه دارد، کتابش را انتخاب کنید.
طبق آنچه که کانون پرورش فکری کودک و نوجوان مطرح کرده، گروه‌های سنی مناسب کودک و نوجوان از الف تا ه هستند. حالا هر گروه سنی یا بهتر است بگوییم هر کدام از این حرف‌ها برای کودکان یا نوجوانان چند ساله مناسب است؟ بیایید ببینیم.
گروه سنی الف: قبل از دبستان (0 تا 6 سال)
این گروه‌بندی سنی کتاب کودک، مناسب خردسالان کمتر از 6 سال است. این کتاب‌ها معمولاً شامل شکل‌ها و تصویرهای رنگارنگ و ساده، آموزش ابتدایی الفبا، تصاویر خوراکی‌های مختلف و داستان‌ها و شعرهای ساده و کوتاه هستند.
از طرفی بسته به کاربردشان معمولاً قابلیت‌ها یا ویژگی‌های خاصی دارند. مثلاً جلدشان پارچه‌ای است (مثل کتاب‌های پارچه‌ای سیاه‌وسفید) یا طوری طراحی شده‌اند که مهارتی را به کودک یاد بدهند (مثل باز و بسته کردن زیپ، دکمه و…). کتاب من می‌توانم یکی از محصولاتی است که مهارت‌های بستن و باز کردن انواع زیپ‌ها و گره‌ها را به خردسال یاد می‌دهد و کاملاً تعاملی است.
اما 0 تا 6 بازه زیادی است، نه؟ از کجا بفهمیم که کدام کتاب این گروه سنی، برای کودک ۲ ساله مناسب است و کدام برای کودک ۶ ساله؟ خب بیایید یک نکته مهم را بهتان بگوییم.
بازه 0 تا 6 سالگی به دو مرحله قبل و بعد از شروع حرف‌زدن تقسیم می‌شود. تا زمانی که خردسال شما هنوز به حرف نیفتاده، باید کتاب‌هایی را انتخاب کنید که بیشتر تصویرها و نقاشی‌های زیبا و جذاب دارند. چون این تصاویر هستند که به جای کلمات نظر کودک را جلب می‌کنند.
اما از زمانی که کودک کم‌کم شروع می‌کند به حرف‌زدن، می‌توانید به سراغ کتاب‌هایی بروید که به اندازه تصاویر، قصه و شعر هم دارند.
گروه سنی ب: پیش‌دبستانی + اوایل دبستان (6 تا 8 سال)
حالا دیگر کودک شما دارد اولین تجربه‌هایش را از جامعه به دست می‌آورد و اگر دبستانش شروع شده باشد، می‌تواند متن‌های ساده را بخواند. پس باید به سراغ کتاب‌هایی بروید که کودک خودش بتواند کتاب را بخواند یا ورق بزند و لذت ببرد. اینجا دقیقاً باید کتاب‌های گروه سنی ب را انتخاب کنید.
این کتاب‌ها به نسبت گروه سنی الف، داستان‌های طولانی‌تر، کلمات پیچیده‌تر، جملات کامل‌تر و آموزش‌های جدی‌تری دارند. در کتاب‌های داستانی این گروه سنی معمولاً قصه‌ها چندبُعدی روایت می‌شوند و کاراکترهای بیشتری دارند.
گروه سنی ج: چهارم و پنجم دبستان (9 تا 11 سالگی)
آخرین گروه سنی کتاب کودک را می‌توان گروه ج دانست. این گروه برای کودکانی است که در میانه یا پایان دبستان هستند. این کتاب‌ها چه محتوایی دارند؟ داستان‌های پیچیده‌تر، شخصیت‌های پُخته‌تر، موضوعات متنوع‌تر و مفاهیم اخلاقی.
در این سن فرزندانمان مفاهیم انتزاعی مثل دوستی و دشمنی، عشق و نفرت را درک می‌کنند. همین موضوعات هم بیشترِ محتواهای کتاب‌های گروه سنی ج را می‌سازند.
گروه سنی د: مرحله اول نوجوانی (10 و 11 سالگی)
محتواهای جدی‌ترِ گروه سنی کتاب کودکان و نوجوانان از گروه سنی د شروع می‌شود. کتاب‌های این گروه سنی باید بتوانند نظر نوجوانی را جلب کنند که در آستانه مهم‌ترین تغییرات جسمی و روحی خود است. داستان‌هایی که قصه را از زاویه دید یک قهرمان نوجوان روایت می‌کنند، از محبوب‌ترین کتاب‌های گروه سنی د هستند.
گروه سنی ه: مرحله دوم نوجوانی، سال‌های پایانی دبیرستان (11 تا 16)
در آخر هم گروه سنی ه را داریم که کتاب‌هایش سعی می‌کنند واقعیت‌های زندگی و مفاهیم پیچیده‌تر اجتماعی را برای نوجوانان به تصویر بکشند. درست زمانی که فرزندمان سعی می‌کند خودش و شخصیت اجتماعی‌اش را بشناسد، می‌توانیم کتاب‌هایی را برای او تهیه کنیم که به شناختش کمک می‌کنند.
بیشتر کتاب‌های تاریخی که روایت‌کننده داستان‌های واقعی هستند، برای گروه سنی ه تهیه و چاپ می‌شوند. البته گروه سنی ه دقیقاً تا 16 سالگی تمام نمی‌شود. اگر نوجوان 18 یا ۱۹ ساله دارید، احتمالاً از بعضی از کتاب‌های این گروه سنی استقبال خواهند کرد.