امروزه دستگاه‌های چاپ متنوع و مختلفی در صنعت چاپ ایران موجود می‌باشند. بسیاری از آن‌ها قدیمی شده و بسیاری دیگر هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از دستگاه‌های چاپ قابلیت‌های خاص خود را داشته و در موارد ویژه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از جمله مشهورترین انواع دستگاه چاپ می‌توان به انواع دستگاه چاپ افست، دستگاه چاپ هلیوگراور، دستگاه چاپ فلکسو، دستگاه چاپ سیلک اسکرین، دستگاه چاپ لترپرس، دستگاه افست روی فلز، انواع دستگاه چاپ تامپو، دستگاه چاپ مخمل، انواع دستگاه چاپ ایچینگ و… اشاره کرد. این دستگاه‌های چاپ در حال حاضر در صنعت چاپ موجود بوده و هر کدام بسته به نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع دستگاه چاپ دیجیتال
شیوه‌های چاپی که از تکنولوژی دیجیتال بهره می‌برند بسیار متنوع و در صنایع مختلف گسترده است. اما به‌طورکلی انواع روش‌های چاپ دیجیتال کتاب براساس نوع و تکنولوژی دیجیتال مورد استفاده در آن‌ها، به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
روش چاپ جوهرافشان
در مجموعه روش‌های چاپ دیجیتال، شیوه جوهرافشان آشناترین و باکیفیت‌ترین این شیوه‌ها به شمار می‌رود.
نحوه کار سیستم جوهرافشان به این صورت است که اطلاعات دیجیتال را توسط مرکب‌های مایع به‌طور مستقیم روی کاغذ می‌نشاند. از آنجا که در این تکنولوژی نیازی به محمل میانی برای انتقال تصاویر نیست و مرکب بطور مستقیم توسط یک هد روی سطح چاپی انتقال می‌یابد،
این روش به‌عنوان اصیل‌ترین روش چاپ دیجیتال -تکنولوژی دیجیتال تا آخرین مرحله قبل از انتقال مرکب روی سطح، به کار گرفته شده است- محسوب می‌شود.
نازل رنگ‌پاش این دستگاه به‌طور کامل دیجیتالی عمل کرده و تنها از دو فرمان بپاش و نپاش پیروی می‌کند در نتیجه عوامل تأثیرگذار روی کیفیت چاپی به حداقل خود یعنی، نوع و جنس کاغذ همچنین شرایط اقلیمی موجود کاهش می‌یابد.
به همین جهت است که خروجی چاپ به روش جوهرافشان بیشتر از سایر شیوه‌های چاپی که عوامل مختلفی روی کیفیت چاپ آن‌ها تأثیرگذار است -مانند محمل چاپی، تعادل آب و مرکب و …- قابل کنترل و نزدیک به استانداردهای مدنظر است.
از آنجا که سرعت چاپ در این شیوه پایین است، امکان به‌کارگیری این شیوه در تیراژهای بالا موجود نیست با این حال تولیدکنندگان دستگاه‌های دیجیتال آینده درخشانی را برای روش جوهرافشان پیش‌بینی می‌کنند.
مهم‌ترین فن‌آوری‌های چاپ دیجیتال جوهرافشان، سیستم‌های پیوسته (Continues tone) و سیستم‌های جوهرافشان با پاشش مرکب براساس تقاضا (Drop on Demand) است.
روش چاپ الکتروفتوگرافی
در این شیوه از دو نوع مرکب جامد پودری (تونر) یا مایع (شیوه دیجیتال مرکبی) استفاده می‌شود.
۱. روش چاپ تونری
اساس این شیوه از طریق باردار کردن درام چرخانی توسط شعاع نور لیزر، تشکیل تصویر به‌وسیله مرکب‌های پودری با نام تونر که قابلیت باردار شدن دارند و ذوب شدن این تونرها روی سطح کاغذ، شکل می‌گیرد.
این مراحل را می‌تواند در ۵ بخش تصویرنگاری، مرکب‌زنی، انتقال تونر، تثبیت تونر و پاکسازی درام، خلاصه کرد.
سیستم‌های تونری قادرند با سرعتی بالاتر از سیستم‌های جوهرافشان، تصاویری را که از ذوب شدن پودر رنگ روی کاغذ به وجود می‌آیند ایجاد کنند. اگر چه این روش به اندازه روش جوهرافشان دیجیتالی نشده است و واسطه‌های متعدد آنالوگ بین مخزن رنگ و سطوح چاپی وجود دارد ولی به‌واسطه سرعت بالا، مصارف صنعتی پیدا کرده و از کارآمدترین سیستم‌های چاپ دیجیتال به‌ویژه در ابعاد متوسط (Medium Format) به شمار می‌آید.
این دستگاه‌ها در ترکیب با یک اسکنر به‌عنوان دستگاه‌های کپی یا لیزری برای عموم شناخته شده‌اند.
۲. روش چاپ دیجیتال مرکبی
این شیوه که به جای پودر رنگ (تونر) از مرکب‌های رنگی استفاده می‌کند، برای کارهای پرتیراژ کاربرد مناسبی دارد.
خروجی این دستگاه‌ها دارای کیفیت بسیار بالایی است ولی پیچیدگی تکنولوژی در این نوع دستگاه‌ها باعث شده است که از گستردگی سیستم‌های تونری برخوردار نباشند.
این تکنولوژی سال‌ها، تنها در اختیار کمپانی Indigo قرار داشت پس از آن فعالیت‌های بسیاری برای گسترش آن صورت گرفت ولی محدودیت اصلی این دستگاه‌ها قیمت بالای آن و همچنین ابعاد کار چاپی است که از SRA3 بالاتر نرفته است.
از دیگر مزایای منحصربه‌فرد این پرینترها می‌توان به امکان استفاده از رنگ‌های اسپات (Spot) به‌صورت کانال‌های رنگی مجزا و یا چاپ ۶ رنگ HI-FI اشاره کرد.
دستگاه چاپ افست
یکی از پرطرفدارترین انواع دستگاه چاپ، دستگاه‌های چاپ افست می‌باشند. دلیل این همه محبوبیت این دستگاه چاپ، در کیفیت بالای چاپ روی کاغذ میباشد. دستگاه افست یکی از با کیفیت‌ترین دستگاه‌های موجود میباشد و استفاده از آن در صنعت چاپ متداول است.
البته از این دستگاه بیشتر در تیراژ نسبتاً متوسط استفاده می‌شود و در تیراژ بالاتر یا تیراژ پایین‌تر آنچنان صرفه اقتصادی ندارد. به همین دلیل در تیراژهای بالاتر یا تیراژهای بسیار کمتر معمولاً از دیگر انواع دستگاه چاپ استفاده می‌گردد.
ممکن است شما با نام چاپ افست آشنایی نداشته باشید و این روش چاپ را با نام چاپ مسطح بشناسید. اگر تاکنون نام چاپ مسطح به گوشتان خورده است، باید بدانید که هیچ تفاوتی بین چاپ افست و مسطح نیست. دلیل این‌که به چاپ افست، چاپ مسطح نیز گفته می‌شود، این است که در این چاپ در رابط یا زینک برجستگی یا فرورفتگی وجود ندارد و چاپ کاملاً یکنواخت و مسطح میباشد.
به‌طورکلی این دستگاه یکی از معروف‌ترین انواع دستگاه چاپ در ایران میباشد.
دستگاه چاپ هلیوگراور
همان‌طور که در قسمت قبل نیز اشاره کردیم در تیراژهای بسیار بالا نمی‌توان از دستگاه افست استفاده کرد و یا استفاده از این روش کار سختی بوده و صرفه اقتصادی ندارد؛ چرا که باید از چندین زینک استفاده شود.
اما برای جبران این مشکل می‌توان در تیراژهای میلیونی و بسیار بالا از دستگاه‌های چاپ هلیوگراور استفاده نمود. این دستگاه چاپ مخصوص تیراژهای بالا بوده و برای تیراژهای بسیار پایین به هیچ‌وجه به‌صرفه نیست؛ چرا که قیمت دستگاه چاپ هلیوگراور بالا بوده و اگر می‌خواهید تیراژهای کمتری داشته باشید، بهتر است از دستگاه‌های ارزان‌تری نیز استفاده نمایید.
دلیل این‌که می‌توان از دستگاه چاپ هلیوگراور در تیراژهای بسیار بالا استفاده کرد، این است که این دستگاه از چندین سیلندر تهیه شده و دیگر نیازی به قرار دادن مجدد زینک نیست و از این لحاظ می‌تواند صرفه اقتصادی داشته باشد.
دستگاه چاپ فلکسو
شاید این سؤال در ذهن شما ایجاد شود که چرا نام این دستگاه، دستگاه چاپ فلکسو است؟
برای پاسخ به این سؤال باید عرض کنیم که در دستگاه‌های چاپ فلکسو از کلیشه‌های فتو پلیمر یا لاستیکی کاملاً انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود. به خاطر همین انعطاف‌پذیری بالا به این شیوه چاپ، شیوه چاپ فلکسو گفته می‌شود.
به‌طور متوسط در همه جنبه‌های عملکردی دستگاه فلکسو قابل قبول میباشد. از قابلیت‌های انواع دستگاه چاپ فلکسو می‌توان به سرعت بالا چاپ، هزینه بسیار کم، و چاپ در تیراژهای بالا اشاره کرد. همچنین در این نوع دستگاه‌های چاپ، عمل چاپ به شکل رول و بر روی مواد مختلفی از جمله کاغذ و پلاستیک انجام می‌شود.
به همین دلیل از لحاظ کاربرد هم، می‌توان گفت در صنایع مختلف و چاپ بر روی مواد گوناگون بسیار کاربرد دارد. به‌طورکلی می‌توان گفت نحوه چاپ فلکسو به‌صورت چاپ برجسته میباشد و دیگر از چاپ مسطح خبری نیست.
دستگاه چاپ سیلک اسکرین
یکی دیگر از انواع دستگاه چاپ پرکاربرد، دستگاه چاپ سیلک اسکرین میباشد که به مانند دستگاه افست طرفداران بسیار زیادی دارد و در موارد گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تقریباً می‌توان گفت این دستگاه قادر است بر روی هر نوع متریالی عملیات چاپ را انجام دهد و این واقعاً یکی از مزایای بسیار خوب دستگاه سیلک اسکرین میباشد و باعث شده است،
از این دستگاه در مصارف خاص که نیاز به چاپ بر روی متریال‌های خاصی است، استفاده شود. از این دستگاه می‌توان برای چاپ روی انواع سطوح مختلف از جمله سطوح صاف، گرد، بی‌نظم و… استفاده کرد. همچنین باید اضافه کرد که تنوع در نوع مرکب‌های به کار برده شده در این دستگاه بسیار زیاد بوده و دست شما را برای انواع چاپ باز کرده است.
با این تعارفی که از این نوع دستگاه چاپ کردیم، شاید تصور کنید که دستگاه چاپ سیلک اسکرین می‌تواند در همه موارد مورد استفاده قرار گیرد و دیگر چه نیازی به دستگاه‌های دیگر است؟ در پاسخ به این سؤال باید عرض کنیم که هر دستگاه علی‌رغم مزایا و کاربردهای ویژه‌ای که دارد، دارای نواقص و محدودیت‌هایی نیز میباشد. پس به‌طور قطع نمی‌توان گفت که دستگاه سیلک اسکرین کامل‌ترین و بهترین دستگاه برای انواع چاپ میباشد.
دستگاه چاپ لترپرس
دستگاه چاپ لترپرس یکی از انواع دستگاه چاپ در ایران است که به دستگاه چاپ ملخی نیز مشهور میباشد. امروزه زیاد از این دستگاه چاپ استفاده نمی‌شود و شهرت خود را کمی از دست داده است. در حال حاضر می‌توان از این دستگاه چاپ برای چاپ انواع کارت ویزیت، چاپ سربرگ و انواع چاپ روی کاغذ استفاده کرد.
اما استفاده از این دستگاه معمولاً در تیراژ پایین صورت می‌پذیرد و به هیچ‌وجه صرفه اقتصادی برای تیراژ بالا ندارد. البته دیگر صنایع چاپ از این روش چاپ استفاده نمی‌کنند.