تألیف کتاب چیست؟
تألیف و نگارش کتاب یکی از دشوارترین فعالیت‌های علمی است. معمولاً افراد با در نظر گرفتن یک حوزه تخصصی به تألیف کتاب می‌پردازند. ساختاردهی و پیدا کردن نقطه شروع و پایان در کار تألیف کتاب همیشه کار دشوار و سختی است.
البته بسیاری از کتاب‌هایی که هم‌اکنون با نام تألیف در بازار کتاب هستند در اصل یک کار گردآوری شده است. زیرا گردآورنده در آن حول یک موضوعی خاص به گردآوری مطالب و متون می‌پردازد اما کار تألیفی معمولاً جامع‌تر از کار گردآوری است و در آن مؤلف از دانش و تخصص خود نیز درباره حوزه مورد نظر استفاده کرده و مطالبی را ارائه می‌کند.
در تألیف کتاب، خوانندگان معمولاً با تجارب شخصی مؤلف و نظرات جدید وی روبرو می‌شوند که این نظرات قبلاً از طریق پژوهش‌ها و تحقیقات خود مؤلف به تأیید رسیده است؛ این نقطه، دقیق‌ترین و ظریف‌ترین تفاوت کار گردآوری و تألیف است.
تألیف و چاپ کتاب، زمینه‌ای است که سبب می‌شود افراد آنچه را قرار است در زمینه علمی انجام دهند به صورت یه اثر مکتوب در بیاورند. گرچه انجام این کار نیاز به زحمت زیادی دارد اما مزایای آن بیشتر از زحمت و سختی این کار میباشد.
افراد به مرور و ابتدا با انتشار کتاب سطح پایین‌تر می‌توانند به جایگاه علمی بالایی برسند و همچنین علاوه بر کسب امتیازات، علم و تجربه خود را در اختیار تعداد نامحدودی مخاطب قرار دهند. برای چاپ کتاب، بهتر است از افراد باتجربه و مؤسسات متخصص در این زمینه کمک بگیرند.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی تألیف و نگارش کتاب را مطالعه فرمایید.
گردآوری کتاب چیست؟
افراد زیادی به نوشتن کتاب پیرامون موضوعات مختلف فکر می‌کنند اما به دلیل اینکه تصور می‌کنند این کار نیازمند تخصص و امکاناتی ویژه است آن را عملی نمی‌کنند. این در صورتی است که هر فردی که حرف و یا اطلاعات مفیدی پیرامون موضوعات مختلف دارد و تصمیم دارد آن را به دیگران منتقل نماید با مقداری تمرین و رعایت یکسری نکات ساده می‌تواند اقدام به نوشتن کتاب و چاپ آن کند زیرا هیچ یک از نویسندگان مطرح از ابتدا نویسنده به دنیا نیامده‌اند بلکه آن‌ها با اعتمادبه‌نفس به سمت علاقه‌ی خود حرکت کردند و با تفکر و شجاعت از اشتباهات و شکست‌های خود درس گرفتند و پله‌پله مسیر پرتلاطم موفقیت را پیمودند.
آثار گردآوری شده به آثاری گفته می‌شود که نویسنده آن تجربه زیادی در زمینه نگارش کتاب ندارد و کتاب خود را با گردآوری اطلاعات و مطالب موجود نوشته است. این نویسندگان اغلب سابقه تحقیقاتی و تألیفی ندارند و نمی‌توان آن‌ها را مؤلف نامید. البته برخی افراد کتاب‌های خارجی را ترجمه کرده و به‌عنوان یک آثار تألیفی وارد بازار می‌کنند که اصلاً کار درستی نیست و نوعی سرقت ادبی محسوب می‌شود.
لازم به ذکر است که مراحل و نحوه چاپ کتاب‌های تألیفی و گردآوری شده تفاوتی با یکدیگر ندارند و همگی باید روال معمول را طی کنند.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی گردآوری کتاب از منابع مختلف را مطالعه فرمایید.
تفاوت تألیف کتاب و گردآوری کتاب چیست؟
اگر تاکنون به برخی کتاب‌ها دقت کرده باشید بعد از چاپ کتاب بر روی جلد آن‌ها به جای مؤلف، گردآورنده درج شده است و یا ترکیبی از گردآوری و تألیف نوشته شده اما بر روی برخی کتاب‌های دیگر صرفاً نویسنده یا مؤلف درج می‌شود.
تاکنون شاید برایتان سؤال بوده باشد که بالاخره مؤلف یا گردآورنده؟ چرا برخی از به وجود آورند‌گان کتاب خود را گردآوری شده و برخی دیگر خود را تألیفی نام‌گذاری می‌کنند. چه تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد؟ در این مطلب سعی خواهیم کرد تفاوت‌های اثر گردآوری شده و تألیفی یا گردآوری و تألیف را مطرح نماییم:
برحسب اصول تألیف کتاب که بسیاری از مجامع علمی بر روی آن‌ها توافق نظر دارند دو واژه گردآوری و تألیف با یکدیگر تفاوت دارند و هرکدام به یک نوع اثر خاص گفته می‌شود و افرادی که یکی از آن‌ها را بر روی کتاب خود درج می‌کنند یقیناً پیامی را به خوانندگان خود انتقال می‌دهند. بنابراین، انتخاب واژه مؤلف یا گردآورنده برحسب سلیقه فرد یا انتشارات کتاب نیست.
نکته دوم اینکه اثر گردآوری شده و اثر تألیفی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. وقتی فردی کتابی را به وجود می‌آورد تنها در شرایطی می‌تواند به آن یک اثر تألیفی اطلاق کند که حداقل یک درصد (۱%) منابع مورد استفاده در آن کتاب نتیجه پژوهش‌های خود وی باشد. به این منظور که وقتی فردی ادعای تألیف کتابی را دارد باید سوابق او نشان دهد که وی چه سابقه علمی در حیطه بحث کتاب دارد.
در کشور ما بسیاری از اوقات افراد بدون داشتن هیچ‌گونه سابقه‌ای کتابی را پدید آورده و نام خود را به‌عنوان مؤلف بر روی آن درج می‌کنند. با مطالعه سابقه علمی و پژوهشی فرد متوجه می‌شویم که وی هیچ‌گونه سابقه پژوهشی درباره موضوعیت کتاب قبلاً نداشته است. این بدین معنی است که اگر مثلاً شما بخواهید در مورد استرس و اضطراب کتابی بنویسید، می‌بایست قبل از آن پژوهش‌هایی مختلفی در آن حیطه انجام داده باشید و به اصطلاح امروزه نشان دهید که در موضوع نگارش کتاب حرفی برای گفتن دارید.
اما اگر فردی هیچ‌گونه پژوهش یا کار علمی معتبر در این حیطه نداشته باشد و کتابی را تألیف کند که همه منابع آن نشات گرفته از کارهای دیگران باشد، گویای آن است که بهتر بود نویسندگان چنین مقالاتی کتابی را به رشته تحریر می‌آوردند. این مسئله بدان مفهوم نیست که اگر فردی پژوهشی در حیطه خاص نداشته باشد نمی‌تواند کتابی را پدید آورد، بلکه بیشتر هدف این است که در صورت پدید آوردن کتاب، آن را یک اثر گردآوری شده تلقی و ثبت کند نه یک اثر تألیفی.
متأسفانه هستند افرادی که با ترجمه متون مختلف از آثار مختلف کتابی را سازمان‌دهی می‌کنند و آن را یک اثر تألیفی به نام خود به بازار کتاب روانه می‌کنند. حتی اگر فردی در یک حیطه چندین سال مشغول تدریس بوده و اکنون می‌خواهد کتابی را پدید آورد کند، در صورتی که در آن حیطه پژوهش علمی انجام نداده است نمی‌تواند کتاب خود را یک اثر تألیفی قلمداد کند.
واقعیت این است که کار تألیف کتاب در یک حیطه خاص، بالاترین سطح از یک کار علمی است. شاید شما برخی کتاب‌های خارجی یا داخلی را مطالعه نموده‌اید که در آن مؤلف برای بسیاری از مفاهیمی که مطرح می‌کند، قبلاً حرفی برای گفتن در آن مفاهیم داشته و عمدتاً در آن حیطه‌ها به پژوهش‌ها و کارهای بالینی خود و همکاران در کنار پژوهش‌های دیگران استناد می‌کنند. اینگونه کتاب‌ها به این دلیلی که بسیار براساس کار عملی و تجربی نوشته شده‌اند مطالعه‌شان معمولاً برای همگان لذت‌بخش و دلپذیر است.
در نهایت می‌خواهیم این مسئله را مطرح نماییم، که کار تألیف کتاب یک کار علمی در بالاترین سطح خود است. این کار علمی باید براساس و استناد کارهای علمی مؤلف و سایرین به وجود آید. در غیر اینصورت، نباید به هر اثری به‌عنوان یک اثر تألیفی نگریست حتی اگر پدیدآورنده آن به اشتباه (چه عمدی و چه سهوی) نام آن را تألیف گذاشته باشد.