تفاوتهای اصلی بین eISBN (شابک الکترونیکی) و ISBN (شابک استاندارد بینالمللی کتاب) عبارتند از:
1. نوع کتاب:
- ISBN (International Standard Book Number) یک سیستم شناسایی منحصر به فرد است که برای کتابهای چاپی (فیزیکی) در نظر گرفته شده است. این شماره برای تمام انواع کتابهای چاپی مانند کتابهای کاغذی، جلد سخت، کتابهای جیبی و سایر نسخههای فیزیکی اعمال میشود.
- eISBN (Electronic ISBN)، یا شماره شابک الکترونیکی، برای کتابهای دیجیتال اختصاص دارد. این شماره برای نسخههای دیجیتال کتابها که بهصورت آنلاین منتشر میشوند (مانند فرمتهای PDF، ePub، Mobi، و دیگر فرمتهای کتاب الکترونیکی) استفاده میشود.
2. فرمتها و نسخهها:
- ISBN به هر نسخه فیزیکی از یک کتاب یک شماره منحصر به فرد تخصیص میدهد. بهعنوان مثال، اگر یک کتاب بهصورت چاپی در چند نوع فرمت (مثل جلد نرم و جلد سخت) منتشر شود، هرکدام باید یک ISBN جداگانه داشته باشند.
- eISBN برای نسخههای دیجیتال همان کتاب اختصاص مییابد. اگر یک کتاب چاپی بهصورت دیجیتال (مانند نسخه Kindle یا PDF) منتشر شود، eISBN متفاوت از ISBN خواهد بود و به نسخه دیجیتال آن اختصاص مییابد.
3. کاربرد در پلتفرمها و سیستمها:
- ISBN بیشتر در کتابفروشیها و کتابخانههای فیزیکی برای شناسایی و فهرستبندی کتابها در فروشگاهها و مراکز توزیع فیزیکی استفاده میشود. این شماره به فروشندگان و توزیعکنندگان فیزیکی کمک میکند تا کتابها را مدیریت و پیگیری کنند.
- eISBN در پلتفرمهای آنلاین و کتابخانههای دیجیتال کاربرد دارد. کتابهای دیجیتال مانند نسخههای Kindle یا ePub که در فروشگاههای آنلاین نظیر Amazon Kindle, Google Books, Apple Books و سایر پلتفرمهای مشابه توزیع میشوند، به کمک eISBN شناسایی میشوند.
4. فرآیند دریافت شماره:
- ISBN برای کتابهای چاپی توسط ناشران از سازمانهای ملی ISBN در کشورهای مختلف دریافت میشود. ناشران باید به این سازمانها درخواست دهند و برای هر کتاب چاپی یک شماره ISBN منحصر به فرد دریافت کنند.
- eISBN نیز از همان سازمانهای رسمی که ISBN را برای کتابهای چاپی تخصیص میدهند، دریافت میشود. با این حال، برخی از کشورها یا سازمانها ممکن است فرآیند خاصی برای دریافت eISBN داشته باشند که معمولاً بهطور جداگانه برای کتابهای دیجیتال انجام میشود.
5. توزیع و پیگیری:
- ISBN برای پیگیری و مدیریت توزیع کتابهای چاپی در بازارها و کتابفروشیهای فیزیکی طراحی شده است. ناشران و کتابفروشان میتوانند از شماره ISBN برای سفارشدهی، ذخیرهسازی، شناسایی و پیگیری کتابها در سیستمهای خود استفاده کنند.
- eISBN برای کتابهای دیجیتال ضروری است زیرا این شماره به توزیعکنندگان آنلاین کمک میکند تا کتابهای دیجیتال را در فروشگاههای اینترنتی مدیریت و پیگیری کنند. این شناسه به ناشران این امکان را میدهد که فروش نسخههای دیجیتال کتاب خود را دنبال کنند.
6. حفظ حقوق کپیرایت و جلوگیری از سرقت ادبی:
- هر دو شماره ISBN و eISBN به ناشران کمک میکنند تا از حقوق کپیرایت خود محافظت کنند و از انتشار غیرقانونی جلوگیری کنند. این شمارهها بهطور واضح کتابها را از دیگر آثار تمییز داده و به ناشران اجازه میدهند تا کتابهای خود را پیگیری و کنترل کنند.
- در مورد eISBN، حفاظت از کپیرایت در کتابهای دیجیتال حتی از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا این نسخهها بهراحتی میتوانند در اینترنت توزیع و کپی شوند. شماره eISBN به ناشران کمک میکند تا این نسخههای دیجیتال را کنترل کنند و از کپیهای غیرمجاز جلوگیری نمایند.
7. پشتیبانی از چندین فرمت کتاب:
- یک کتاب چاپی ممکن است در چندین فرمت منتشر شود (مثلاً جلد نرم، جلد سخت، کتاب صوتی و غیره). در چنین حالتی، هر نسخه نیاز به یک ISBN جداگانه دارد.
- یک کتاب دیجیتال نیز ممکن است در چندین فرمت دیجیتال منتشر شود (مانند PDF، ePub، Mobi و …). در این صورت، بسته به سیاست ناشر، هر فرمت از کتاب دیجیتال ممکن است یک eISBN جداگانه داشته باشد. این به ناشر این امکان را میدهد که هر نسخه دیجیتال را بهطور مستقل شناسایی کند.
8. مراحل ثبت و ثبتنام:
- ISBN باید قبل از انتشار کتابهای چاپی ثبت شود. این شماره بهطور رسمی در سیستمهای ناشر و فروشگاههای کتاب ثبت میشود و در اغلب موارد، کتاب تنها پس از دریافت ISBN وارد بازار میشود.
- برای دریافت eISBN، فرآیند مشابهی وجود دارد، اما در بیشتر مواقع، برخی پلتفرمها بهطور خودکار شمارههای eISBN را هنگام آپلود کتاب به سیستم آنلاین اختصاص میدهند.
9. تفاوت در پیگیری:
- ISBN از گذشته برای پیگیری و شناسایی کتابها در صنعت چاپ و توزیع فیزیکی استفاده میشد، در حالی که eISBN در عصر دیجیتال با توجه به رشد فروش آنلاین و توزیع کتابهای الکترونیکی طراحی شده است.
جمعبندی:
- ISBN برای کتابهای چاپی و eISBN برای کتابهای دیجیتال طراحی شده است.
- ISBN در کتابفروشیهای فیزیکی و کتابخانهها برای شناسایی کتابهای چاپی استفاده میشود، در حالی که eISBN در پلتفرمهای آنلاین و دیجیتال برای شناسایی نسخههای دیجیتال بهکار میرود.
- هر دو سیستم شابک به ناشران کمک میکنند تا کتابهای خود را مدیریت کنند، از حقوق کپیرایت خود محافظت کنند و از توزیع غیرمجاز جلوگیری نمایند.