تقسیم‌بندی گروه‌های سنی مختلف برای چاپ کتاب کودک و نوجوان
در زبان فارسی، کتاب‌های کودک و نوجوان بر اساس گروه‌های سنی مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند. این گروه‌ها شامل گروه‌های الف، ب، ج، د و ه هستند. هنگام چاپ کتاب کودک و نوجوان باید مشخص شود که این کتاب برای چه گروه سنی مناسب است. توضیحات گروه‌های سنی کتاب در ادامه آمده است:
گروه سنی الف: قبل از دبستان (0 تا 6 سال)
این گروه‌بندی سنی کتاب کودک، مناسب خردسالان کمتر از 6 سال است. این کتاب‌ها معمولاً شامل شکل‌ها و تصویرهای رنگارنگ و ساده، آموزش ابتدایی الفبا، تصاویر خوراکی‌های مختلف و داستان‌ها و شعرهای ساده و کوتاه هستند.
از طرفی بسته به کاربردشان معمولاً قابلیت‌ها یا ویژگی‌های خاصی دارند. مثلاً جلدشان پارچه‌ای است (مثل کتاب‌های پارچه‌ای سیاه‌وسفید) یا طوری طراحی شده‌اند که مهارتی را به کودک یاد بدهند (مثل باز و بسته کردن زیپ، دکمه و…). کتاب من می‌توانم یکی از محصولاتی است که مهارت‌های بستن و باز کردن انواع زیپ‌ها و گره‌ها را به خردسال یاد می‌دهد و کاملاً تعاملی است.
اما 0 تا 6 بازه زیادی است، نه؟ از کجا بفهمیم که کدام کتاب این گروه سنی، برای کودک ۲ ساله مناسب است و کدام برای کودک ۶ ساله؟ خب بیایید یک نکته مهم را بهتان بگوییم.
بازه 0 تا 6 سالگی به دو مرحله قبل و بعد از شروع حرف‌زدن تقسیم می‌شود. تا زمانی که خردسال شما هنوز به حرف نیفتاده، باید کتاب‌هایی را انتخاب کنید که بیشتر تصویرها و نقاشی‌های زیبا و جذاب دارند. چون این تصاویر هستند که به جای کلمات نظر کودک را جلب می‌کنند.
اما از زمانی که کودک کم‌کم شروع می‌کند به حرف‌زدن، می‌توانید به سراغ کتاب‌هایی بروید که به اندازه تصاویر، قصه و شعر هم دارند.
گروه سنی ب: پیش‌دبستانی + اوایل دبستان (6 تا 8 سال)
حالا دیگر کودک شما دارد اولین تجربه‌هایش را از جامعه به دست می‌آورد و اگر دبستانش شروع شده باشد، می‌تواند متن‌های ساده را بخواند. پس باید به سراغ کتاب‌هایی بروید که کودک خودش بتواند کتاب را بخواند یا ورق بزند و لذت ببرد. اینجا دقیقاً باید کتاب‌های گروه سنی ب را انتخاب کنید.
این کتاب‌ها به نسبت گروه سنی الف، داستان‌های طولانی‌تر، کلمات پیچیده‌تر، جملات کامل‌تر و آموزش‌های جدی‌تری دارند. در کتاب‌های داستانی این گروه سنی معمولاً قصه‌ها چندبُعدی روایت می‌شوند و کاراکترهای بیشتری دارند.
گروه سنی ج: چهارم و پنجم دبستان (9 تا 11 سالگی)
آخرین گروه سنی کتاب کودک را می‌توان گروه ج دانست. این گروه برای کودکانی است که در میانه یا پایان دبستان هستند. این کتاب‌ها چه محتوایی دارند؟ داستان‌های پیچیده‌تر، شخصیت‌های پُخته‌تر، موضوعات متنوع‌تر و مفاهیم اخلاقی.
در این سن فرزندانمان مفاهیم انتزاعی مثل دوستی و دشمنی، عشق و نفرت را درک می‌کنند. همین موضوعات هم بیشترِ محتواهای کتاب‌های گروه سنی ج را می‌سازند.
گروه سنی د: مرحله اول نوجوانی (10 و 11 سالگی)
محتواهای جدی‌ترِ گروه سنی کتاب کودکان و نوجوانان از گروه سنی د شروع می‌شود. کتاب‌های این گروه سنی باید بتوانند نظر نوجوانی را جلب کنند که در آستانه مهم‌ترین تغییرات جسمی و روحی خود است. داستان‌هایی که قصه را از زاویه دید یک قهرمان نوجوان روایت می‌کنند، از محبوب‌ترین کتاب‌های گروه سنی د هستند.
گروه سنی ه: مرحله دوم نوجوانی، سال‌های پایانی دبیرستان (11 تا 16)
در آخر هم گروه سنی ه را داریم که کتاب‌هایش سعی می‌کنند واقعیت‌های زندگی و مفاهیم پیچیده‌تر اجتماعی را برای نوجوانان به تصویر بکشند. درست زمانی که فرزندمان سعی می‌کند خودش و شخصیت اجتماعی‌اش را بشناسد، می‌توانیم کتاب‌هایی را برای او تهیه کنیم که به شناختش کمک می‌کنند.
بیشتر کتاب‌های تاریخی که روایت‌کننده داستان‌های واقعی هستند، برای گروه سنی ه تهیه و چاپ می‌شوند. البته گروه سنی ه دقیقاً تا 16 سالگی تمام نمی‌شود. اگر نوجوان 18 یا ۱۹ ساله دارید، احتمالاً از بعضی از کتاب‌های این گروه سنی استقبال خواهند کرد.
مراحل نگارش کتاب کودک و نوجوان
قبل از ورود به فرآیند چاپ کتاب، نویسنده باید به مراحل مختلفی از آماده‌سازی محتوا توجه کند. این مراحل عبارتند از انتخاب موضوع، تدوین داستان یا متن، ویرایش و بازنگری، و آماده‌سازی فایل برای چاپ. در زیر به مراحل مهم قبل از چاپ کتاب اشاره می‌شود:
انتخاب موضوع
انتخاب موضوع مناسب و جذاب برای کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است. نویسنده باید موضوعی را انتخاب کند که به نیاز و علاقه مخاطبان احتمالی خود مرتبط باشد.
تدوین داستان یا متن
پس از انتخاب موضوع، نویسنده باید به نگارش داستان یا متن بپردازد. این شامل تدوین داستان، ایجاد شخصیت‌ها، توسعه داستان و ایجاد جریان منطقی داستان می‌شود.
ویرایش و بازنگری
پس از نگارش اولیه، نویسنده باید به ویرایش و بازنگری متن بپردازد. این شامل اصلاح اشتباهات املایی و دستوری، بهبود جریان داستان، تنظیم فرمت و … است.
آماده‌سازی فایل برای چاپ
پس از اتمام فرآیند ویرایش، نویسنده باید فایل متنی کتاب را به‌صورت تایپ شده و با فرمت مناسبی آماده کند. این شامل استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش متن مانند Microsoft Word یا Adobe InDesign می‌شود.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی چاپ کتاب‌های کودک و نوجوان را مطالعه فرمایید.