محتوا چیست؟
حتماً این جمله معروف بیل گیتس را شنیدید که می‌گوید «محتوا پادشاه است»؛ اما منظور از محتوا چیست؟ محتوا در واقع هر آنچه می‌خوانید، می‌شنوید و گوش می‌کنید، است. محتوا در واقع اطلاع‌رسان، آگاه‌کننده و یا سرگرم‌کننده است.
هر چیزی که با هدف جذب مخاطب و یا کسب رضایت مخاطب تولید شود، محتوا نام دارد. در ادامه با انواع محتواها و نکات مهم در مورد تولید محتوا صحبت می‌کنیم.
تولید محتوا چیست؟
تولید محتوا یک‌راه عالی برای نگارش کتاب و انتقال اطلاعات به افراد است. امروزه تولید محتوا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. تولید محتوای باکیفیت باعث می‌شود کتاب شما با استقبال بیشتری روبه‌رو شود.
انواع محتواهای متنی عبارتند از:
- محتوای متنی عمومی
- محتوای تخصصی
- ترجمه تخصصی
- کتاب‌نویسی
فواید تولید محتوا
تولید محتوا برای تمامی نویسندگان ضروری است، به‌خصوص امروزه که بشر با حجم زیادی از اطلاعات و محتواها روبه‌رو هستند، باید محتوای باکیفیت و خلاقانه‌ای ارائه شود تا بتواند مخاطبان جدیدی جذب و مخاطبان قبلی خود را حفظ کند.
بااین‌حال بیشتر نویسندگان به‌سختی وارد پروسه‌ی تولید محتوا می‌شوند که دلیل این امر تنها است که این افراد از مزایای تولید محتوا مطلع نیستند و سعی می‌کنند در منطقه امن خود باقی بمانند. خوانندگان همیشه به دنبال محتوای خوب و جذاب هستند.
انواع تولید محتوا
محتوای سرگرم‌کننده
گاهی هدف نویسنده از تولید محتوا سرگرم کردن مخاطب و ایجاد یک فضای سرگرم‌کننده برای او است.
محتوای عاطفی
محتوای عاطفی به محتواهایی اطلاق می‌شود که مخاطب با خواندن، دیدن یا گوش دادن به آن احساسات متفاوتی را در درون خود حس می‌کند. به عبارتی عواطف و احساسات مخاطب درگیر می‌شود.
محتوای دانستنی
محتواهای دانستنی اطلاعات مفید و واقعی را به مخاطب می‌دهند. تولیدکننده‌های این محتوا به دنبال افزایش آگاهی در مخاطب هستند. این نوع محتواها می‌توانند مشکلات مخاطب را حل کنند و به نیازهای او پاسخ دهند.
محتوای آموزنده
محتوای آموزنده با محتوای دانستنی تفاوت‌هایی دارد. این نوع محتوا در پاسخ به چرایی و چگونگی به سؤالات کاربر تولید می‌شود.
نحوه تولید محتوا
سؤال اغلب کسانی که به تازگی شروع به تولید محتوا کرده‌اند، این است که تولید محتوا را از کجا و چگونه شروع کنیم؟ چگونه مباحث را به‌صورت منسجم ادامه دهیم و در نهایت چگونه مطلب را به پایان برسانیم؟
تولید محتوا به معنای کپی کردن و یا ترجمه مطالب دیگران نیست. تولید محتوا را باید خودتان با خلاقیت و سلیقه خودتان انجام دهید.
برای تولید محتوای جذاب و پرمخاطب باید شیوه تولید محتوا را بلد باشید، باید و نبایدهای این مسیر را بدانید و بتوانید محتوایی تولید کنید که مورد استقبال مخاطبان زیادی قرار بگیرد.
یک نویسنده خوب باید دائماً در حال خواندن، شنیدن و دیدن باشد. برای اینکه بتوانید با کلمات به‌خوبی بازی کنید و نسبت به نوع و سبک انتخابی تون محتوا را پیش ببرید باید مدام در حال گرفتن اطلاعات از محیط اطراف باشید.
مطالعه روزانه داشته باشید. مهم این است که بخوانید و با کلمات و نحوه نوشتن آنها آشنا شوید. همیشه به دنبال شنیدن باشید تا بتوانید از آنها در محتوایتان استفاده کنید. همین‌طور به دیدن همه‌چیز اهمیت دهید.
رقیبان شما هم به دنبال جذب مخاطب و مشتری بیشتر برای خود هستند و در تلاش‌اند بهترین محتوا را تولید کنند. پس بهترین کار این است که محتوای رقیبان خود را ببینید و نحوه تأثیر آن را روی خوانندگان بررسی کنید.
وقتی جمله‌ای را بیان کردید دیگر نیاز به تکرار آن نیست. مخاطب را با اضافه گویی خسته نکنید. بعضی‌ها تصور می‌کنند محتوای خوب محتوایی هست که بالای 3 هزار کلمه داشته باشد اما واقعیت چنین نیست. البته کلی‌گویی نیز به‌اندازه اضافه گویی اشتباه است. کسی که کلی‌گویی می‌کند که اطلاع کامل در موضوع نداشته باشد. باید محتوا شفاف، کامل و به‌دوراز کلی‌گویی و اضافه گویی باشد.
در همان ابتدا تولید محتوا باید هدفتان را از ایجاد محتوا مشخص کنید. دلیل تولید محتوایتان چیست؟ محتوا را با این اهداف پیش ببرید. محتوایی ننویسید که آغاز و پایان آن مشخص نیست. اجازه ندهید خواننده سردرگم شود و قید خواندن محتوا را بزند.
مراحل تولید محتوا و چاپ کتاب
در ادامه مراحل و چگونگی تولید محتوا را به‌طور کامل در 4 مرحله توضیح می‌دهیم:
مرحله اول: جمع‌آوری اطلاعات برای تولید محتوا
قبل از جمع‌آوری اطلاعات برای محتوای خود، ابتدا باید نیازها و سلیقه مخاطبانتان را بشناسید. مخاطبان شما به دنبال چه چیز هستند؟ چه کلیدواژه‌ای را بیشتر جستجو می‌کنند؟ باید محتوایی تولید کنید که مخاطب را به مقصود خود برسانید.
مرحله دوم: تولید محتوا
بعد از جمع‌آوری اطلاعات در مورد نیازهای مشتری و آگاهی از اینکه قرار است در محتوای خود چه چیزهایی را قرار دهید، نوبت تولید محتوا می‌رسد. برای تولید محتوا ابتدا تعیین کنید چه نوع محتوایی می‌خواهید ایجاد کنید؟ سپس بر اساس نوع انتخابی خود به ایجاد محتوا بپردازید.
مرحله سوم: ویرایش کتاب و آماده‌سازی برای چاپ
تا جایی که می‌توانید کار خود را ویراستاری و بازبینی کنید. این رویه را چند بار تکرار کنید. بایستی متن کتاب را به‌خوبی پخته و آماده کنید به‌طوری‌که خواننده آن را متنی روان و سلیس بداند.
- کار خود را یکبار ویرایش و بازبینی کرده، غلط‌های املایی و دستور زبان را رفع کنید. سپس به خود یک استراحت بدهید و مدتی کار را کنار بگذارید تا ذهن شما آماده شده و محتویات قبلی ذهنتان تخلیه شود.
- وقتی ویراستاری می‌کنید تا زمانی ادامه دهید که احساس می‌کنید توانش را دارید. با خستگی یا به اجبار کار نکنید. چشمان خسته چیزی که در ذهن نقش بسته است می‌بیند نه متنی که روی کاغذ است.
- ویراستاری را روی نسخه فیزیکی یا هارد کپی محتوا انجام دهید نه روی صفحه مانیتور. نمایشگر اولاً چشم را سریع خسته می‌کند و دوما احتمال ندیدن خطا و اشتباهات زیادتر است.
- اگر چند بار کار را ویراستاری کرده ولی هنوز شما را راضی نمی‌کند از یک حرفه‌ای کمک بگیرید.
- هنگام اعمال تغییرات ویراستاری سرویس track change نرم‌افزار را فعال کنید تا مشاهده و لغو اصلاحات امکان‌پذیر باشد.
بعد از بازبینی و ویراستاری کتاب توسط ویراستار دوم، حالا کار آماده ارسال برای ناشر خواهد بود. بهتر است قبل از ارسال یکبار دیگر کار را بازبینی کرده و چک نهایی انجام دهید. مطمئن شوید که همه چیز درست و سر جای خود است.
- از جذاب، متناسب و صحیح بودن عنوان کتاب اطمینان حاصل کنید.
- بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی را شروع کنید. صفحه فیس‌بوک و پروفایل تویتر برای کتاب ایجاد کنید. آپدیت‌های مرتبط با مراحل انجام کار را منتشر کنید. با استفاده از راهبرد مناسب مخاطبان کتاب را به مشتریان مشتاق و جویا تبدیل کنید.
مرحله چهارم: انتشار محتوا و چاپ کتاب
توجه به نکات مهم در انتخاب ناشر تعیین‌کننده میزان موفقیت کلی کتاب شما خواهد بود. در واقع، اگرچه محتوای نوشته شده نیز دارای اهمیت بالایی است. ناشران در این زمینه نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. به همین دلیل است که همه نویسندگان ماهر و باتجربه حتی پیش از شروع به نگارش کتاب خود از انتخاب یک ناشر مناسب و معتبر اطمینان حاصل می‌کنند.
کلیه کتاب‌هایی که امروزه با عنوان «کتاب پرفروش» شناخته می‌شوند، دارای ناشرهای معتبر و مجربی هستند. در واقع می‌توان گفت که در بعضی از شرایط، حتی نقش ناشر از نویسنده نیز حیاتی‌تر است؛ بنابراین، می‌توان بیان کرد که یکی از مهم‌ترین موارد مربوط به موفقیت کلی کتاب شما، توجه به نکات مهم در انتخاب ناشر و انتشارات است. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
الف) انتخاب ناشر متناسب با موضوع کتاب
پس از آماده‌سازی متون کتاب توسط نویسنده مرحله‌ای بسی مهم‌تر بر سر راه نویسنده قرار خواهد گرفت و آن انتخاب ناشر مناسب است. ناشری که انتخاب می‌کنید باید در زمینه کتاب شما فعال باشد و قبلاً کتاب‌هایی با موضوع کتاب شما چاپ کرده باشد.
در این موضوع باید دقت داشته باشید که ناشری که انتخاب می‌کنید حتماً برای کتاب شما مناسب باشد. مسلماً ناشر به تنهایی در کتاب مؤثر نیست و حتی یک ناشر کودک هم می‌تواند یک کتاب علمی را چاپ کند.
متناسب بودن ناشر چقدر می‌تواند در کتاب تأثیر داشته یاشد و برعکس انتخاب ناشر نامناسب ممکن است چه لطمه‌ای به کتاب وارد کند. منظور نام ناشر نیست بلکه ماهیت فعالیتی یک ناشر است که گاهی در نام ناشر نیز بروز پیدا می‌کند.
مسلماً از نظر قانونی و از دید وزارت ارشاد هیچ وجه تمایزی بین ناشران نیست. (البته قطعاً ناشران پرکار و فعال با سایرین تفاوت‌هایی دارند). ولی در بین برخی مراکز علمی و ادبی همیشه این‌طور نیست و دقت کنید با توجه به موضوع کتاب و موارد دیگر اقدام به انتخاب ناشر کنید. انتخاب نامناسب ناشر می‌تواند به رزومه شما لطمه وارد کند.
ب) انتخاب انتشارات معتبر دارای پروانه نشر
کد انتشاراتی را می توانید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استعلام فرمایید. متاسفانه اخیراً برخی مراکز که شغل واقعی آنها نشر کتاب نبوده جهت استفاده از معافیت مالیاتی ناشران اقدام به اخذ مجوز نشر کرده و در کنار مشاغلی چون فروش پایان‌نامه، چاپ کاتالوگ و تراکت، عکاسی، موسسه تبلیغاتی و … اقدام به فریب افراد با وعده‌های دروغین می‌نمایند. پیشنهادهای وسوسه‌انگیز و دور از منطق از مشخصه‌های این‌گونه مراکز است.
دیگر مشخصه بارز این‌گونه مراکز سواستفاده از نام ناشران معتبر است که با افزودن پسوند و یا پیشوند به نام یک مؤسسه معتبر و با استفاده از این خلاء قانونی اقدام به فریب افراد می‌نمایند. این‌گونه مراکز به ناشران مغازه‌ای معروفند حتی چنانچه دفتر هم داشته باشند.
ج) توجه به رزومه ناشر در انتخاب ناشر
یکی از مؤلفه‌های سنجش اعتبار ناشر، رزومه ناشر است. برای بسیاری از مراکز علمی رزومه ناشری که کتاب را چاپ کرده دارای اهمیت می‌باشد.
تعداد کتاب‌های ناشر و همچنین تعداد کتاب‌های ناشر در سال اخیر را در سایت مؤسسه خانه کتاب ببینید. در اینصورت می‌توانید به وضعیت ناشر در کل و در آن سال پی ببرید.
در این خصوص می‌توانید از پیوندهای زیر کمک بگیرید:
جستجوی ناشر مورد نظر در خانه کتاب
جستجوی انتشارات کتیبه نوین در خانه کتاب
د) اطمینان از صحت کار ناشر و اعتبار کتاب
مراحل چاپ و نشر شامل چندین مرحله می‌باشد که عدم دقت و یا عدم انجام هر یک از مراحل توسط انتشارات در نتیجه نهایی چاپ و نشر کتاب خلل ایجاد می‌کند، لذا توصیه می‌شود اطلاعات شناسنامه‌ای و مجوز کتاب حتماً توسط نویسنده چک شود:
- شابک: کد اختصاصی کتاب شما می‌باشد که منحصربه‌فرد است، صحت شابک درج شده در کتاب خود را می‌توانید در سایت شابک چک فرمایید. استعلام شابک
- فیپا: فیپا همان صفحه شناسنامه کتاب می‌باشد که توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران صادر می‌شود. نویسندگان گرامی می‌توانند پس از صدور فیپا و درج آن در فایل کتاب صحت اطلاعات موجود در آن را چک کنند این عملیات در سایت انتشارات کتیبه نوین قابل پیگیری می‌باشد (با هر انتشاراتی که کار کرده باشید می‌توانید صحت آن را در سایت ما چک کنید). جستجوی فیپا
- مجوز کتاب: از انتشارات بخواهید که کپی مجوز کتاب را به شما تحویل دهد. مجوز کتاب
- مرحله اعلام وصول: این مرحله با اینکه از چشم نویسندگان دور می‌باشد اما مهم‌ترین مرحله و آخرین مرحله فرآیند چاپ و نشر می‌باشد. در این مرحله ناشر کتاب را به صورت فیزیکی به وزارت فرهنگ و ارشاد ارسال می‌کند و تأیید و ثبت نهایی کتاب را رقم می‌زند. نویسندگان جهت چک کردن این مرحله می‌توانند از سایت خانه کتاب استعلام بگیرند. خانه کتاب
جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی استعلام شابک، فیپا و مجوز چاپ کتاب را مطالعه فرمایید.
ه) صحت کار ناشر در کیفیت مراحل چاپ و نشر کتاب
- ویراستاری: ویراستاری‌های مختلف با قیمت‌های مختلف وجود دارد که زمانی که انتشارات فایل اولیه را خدمتتان ارسال می‌کند می‌توانید دقت انجام کار ویراستار را چک فرمایید (ویراستاری در این انتشارات با بالاترین کیفیت و کمترین خطا و با نظارت سر ویراستار علمی و ادبی صورت می‌گیرد). ویراستاری
- صفحه‌آرایی: صفحه‌آرایی نیز مانند ویراستاری قیمت‌های مختلف دارد و مجدد در زمان دریافت فایل صفحه‌آرایی شده می‌توان نوع و میزان ذوق و سلیقه صفحه‌آرا را چک کرد (در انتشارات کتیبه نوین متخصصین صفحه‌آرایی حرفه‌ای وجود دارد و علاوه بر آن سر صفحه‌آرا در نهایت صحت آن را چک می‌کند). صفحه آرایی
- طراحی جلد: طراحی جلد نیز قیمت‌های مختلف دارد و بسته به طراح و سلیقه وی انجام می‌گیرد. در انتشارات کتیبه نوین طراحی با نظر مستقیم نویسندگان (در هر جای ایران) انجام می‌گیرد و حتی در صورت لزوم چندین بار ویرایش می‌گردد تا با سلیقه نویسنده یکی شود. (در این انتشارات از مجرب‌ترین و متخصصین طراحی و با نظارت نهایی مدیریت انتشارات طراحی صورت می‌گیرد). نمونه جلدها و طراحی جلد در قسمت کتاب‌ها قابل مشاهده است.
- فرآیند چاپ: چاپ کتاب خود شامل چندین بخش می‌باشد، ۱- جلد (نوع مقوا، نوع رنگ و نوع سلفون) ۲- متن (نوع کاغذ و نوع جوهر) ۳- چسب.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی راهنمای انتخاب ناشر و بهترین انتشارات را مطالعه فرمایید.