رده‌بندی کتابخانه کنگره
در اغلب سال‌های قرن نوزدهم مجموعه کتابخانه کنگره بر اساس نظامی که توسط توماس جفرسون طراحی شده بود سازماندهی می‌گردید. در سال ۱۸۹۷ که کتابخانه به ساختمان جدیدش انتقال یافت ملاحظه گردید که نظام جفرسون برای مجموعه‌ای که حاوی یک میلیون و پانصد هزار جلد میباشد کافی نیست.
دو نظام رده‌بندی دیگر، یعنی رده‌بندی ده‌دهی دیویی و رده‌بندی گسترش‌پذیر کاتر در چند دهه به پایان قرن نوزدهم ظاهر شدند و در بسیاری از کتابخانه‌های ایالات متحده مورد استفاده قرار گرفتند، اما هیچ‌کدام از آن‌ها برای کتابخانه کنگره مناسب تشخیص داده نشدند.
تصمیم گرفته شد که نظامی جدید ساخته شود و به نام رده‌بندی کتابخانه کنگره نام‌گذاری گردید و از همین زمان توسعه این رده‌بندی آغاز شد. از همان آغاز هر کدام از رده‌ها توسط گروه‌های مختلف متخصصان و زیر نظر جی سی‌ام هنسن و چارلز مارتل توسعه یافت. هر کدام از طرح‌ها شامل یک رده کامل یک رده فرعی یا گروهی از رده‌های فرعی است که به‌صورت مجزا منتشر می‌شود.
استقبال دیگر کتابخانه‌ها از رده‌بندی کنگره
رده‌بندی کتابخانه کنگره در آغاز برای مجموعه کتابخانه کنگره طراحی شده بود، ولی توسط اغلب کتابخانه‌های بزرگ دانشگاهی و پژوهشی و همچنین بعضی از کتابخانه‌های عمومی بزرگ به کار گرفته شد. در دهه ۱۹۶۰ به‌خصوص در میان کتابخانه‌های دانشگاهی روندی برای تغییر از نظام رده‌بندی ده‌دهی دیویی به رده‌بندی کتابخانه کنگره وجود داشت.
برای چنین روندی چندین دلیل وجود داشت:
- جهت‌گیری اساسی رده‌بندی کتابخانه کنگره در جهت کتابخانه‌های پژوهشی بود.
- مزیت اقتصادی که توسط خدمات کتابخانه کنگره ارائه می‌شد؛ کتابخانه‌ها به‌سادگی می‌توانستند همه شماره بازیابی را که در پیشینه فهرست‌نویسی کتابخانه کنگره ظاهر می‌شد را مورد استفاده قرار دهند.
- سادگی فزاینده‌ای که بسیاری از کتابخانه‌ها می‌توانستند پیشینه‌های کامل کتابخانه کنگره را به‌صورت پیوسته گرفته و به پایگاه‌های فهرست خود بیافزایند.
این حقیقت که رده‌بندی کتابخانه کنگره در تعداد زیادی از کتابخانه‌ها مورد استفاده قرار گرفته، بر روی توسعه این رده‌بندی مؤثر بوده است. اکنون فهرست نویسان کتابخانه کنگره آمریکا در تجدیدنظرها و گسترش‌های آن دیگر فقط بر نیازهای این کتابخانه تأکید نمی‌کنند.
رده‌های اصلی
رده‌بندی کتابخانه کنگره شامل ۲۱ رده اصلی است که در چندین جلد منتشر شده است. هر کدام از این رده‌ها با حروف بزرگ نمایش داده می‌شوند و در سایت کتابخانه کنگره به‌صورت آنلاین در دسترس می‌باشند. رده‌های اصلی در رده‌بندی کتابخانه کنگره، تمام حروف الفبا به جز I،O،X،Y را شامل می‌شود.
رده‌های فرعی
هر کدام از رده‌های اصلی به جز رده‌های E، F، Z به رده‌های فرعی دیگری تقسیم می‌شوند که رشته‌های تحصیلی یا شاخه‌های اصلی آن رده اصلی را نشان می‌دهند. رده‌های فرعی، با دو و یا سه حرف بزرگ نمایش داده می‌شوند. به‌عنوان مثال، رده Q به رده‌های فرعی زیر تقسیم می‌شود:
تقسیمات
هر کدام از رده‌های فرعی به قسمت‌های بیشتری که اجزاء آن رده فرعی را نشان می‌دهند تقسیم می‌شوند.
هرکدام از تقسیمات به نوبه خود دارای تقسیمات فرعی است که جنبه‌های مختلفی از موضوع را نشان می‌دهد، مانند: شکل، زمان، مکان و تقسیمات موضوعی جزئی‌تر.
ساختمان رده‌ها
فرانماهای رده‌بندی کتابخانه کنگره توسط افراد مختلفی تهیه شده است. ساختار این فرانماها دقیقاً شبیه هم نیست، اما با این حال تمام آن‌ها ساختمان کمابیش مشابهی دارند. هر فرانما از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:
- پیشگفتار
- خلاصه رده
- خلاصه تفصیلی
- متن فرانما
- جداول کمکی
- نمایه
- اضافات و تغییرات
- نمایه اضافات و تغییرات
ساختار درونی رده‌ها
متخصصان موضوعی در ایجاد فرانماهای انفرادی یک ساختار کلی را مدنظر قرار داده‌اند که به هفت نکته مارتل (هفت اصل مارتل) معروف است. این هفت نکته عبارتند از:
- تقسیمات شکلی عمومی
- نظریه/ فلسفه
- تاریخ
- رساله‌ها یا آثار عمومی
- قانون/ مقررات/ روابط دولتی
- تحصیل، مطالعه و تدریس
- موضوع‌های خاص و تقسیمات فرعی موضوعی
یادداشت‌ها در رده‌بندی کتابخانه کنگره
سر عنوان‌های رده‌بندی کتابخانه کنگره اغلب با یادداشت‌هایی همراه هستند که این یادداشت‌ها به چند نوع زیر تقسیم می‌شود:
- یادداشت دامنه
- یادداشت توضیحی نگاه کنید به
- یادداشت مقایسه کنید با
- یادداشت نگاه کنید به
- یادداشت شمول
- یادداشت تقسیم کنید مثل
- شماره‌های داخل کمانک
- شماره رده‌های معادل
شماره‌های بازیابی رده‌بندی کتابخانه کنگره
رده‌بندی کتابخانه کنگره برای شماره بازیابی از دو بخش؛ شماره رده و شماره اثر استفاده می‌کند:
- شماره رده: شماره‌هایی که به یک مدرک اختصاص داده می‌شود تا جای آن در قفسه‌های کتاب تعیین شود.
- شماره اثر: وقتی که چند کتاب با موضوع یکسان داشته باشیم برای متمایز کردن آن‌ها از نشانه مؤلف و با استفاده از جدول استاندارد کاتر کمک گرفته می‌شود.
مزایای رده‌بندی کتابخانه کنگره
هر رده‌بندی با توجه به ویژگی‌های خاص خود متناسب با مجموعه نوعی از کتابخانه و یا کتابخانه‌ها عمل می‌کنند. در ادامه به برخی از آن‌ها به‌طور خلاصه اشاره می‌شود:
- نظامی است عملی که رضایت‌بخش بودن آن به اثبات رسیده است.
- بر مبنای پشتوانه انتشاراتی مواد موجود در مجموعه کتابخانه کنگره است که ماهیت و محتوای آن از نظر منطقی قابل قیاس با موادی است که در مجموعه کتابخانه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی وجود دارد.
- در اندازه زیاد نظامی است شمارشی که نیاز آن به ترکیب شماره‌ها اندک است.
- هر کدام از طرح‌های آن توسط متخصصان موضوعی توسعه پیدا کرده است نه افراد غیرمتخصص.
- نشانه‌های آن به هم پیوسته با قابلیت پذیرش است.
- به‌طور مداوم دارای اضافات و تغییرات است که از نیازهای روزمره کار فهرست‌نویسی در کتابخانه کنگره سرچشمه می‌گیرد و به سرعت در اختیار فهرست نویسان دیگر گذاشته می‌شود.
- نیاز به رده‌بندی مجدد بخش بزرگی از مجموعه در حداقل نگهداشته شده است. به خاطر اطمینان بخشیدن از پایداری شماره رده‌ها در طول سال‌های گذشته تغییرات اساسی کمی صورت پذیرفته است.
نقش نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای در کمک به کاربران
در دنیای امروزی که با استفاده از نرم‌افزارها بسیاری از امور حالت اتوماسیون به خود گرفته است، نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای نیز انجام بسیاری از امور مربوط به کتابخانه را هم برای کتابداران و هم برای کاربران آسان کرده است. برای مثال، کاربر با مشاهده شماره بازیابی کتاب (رده‌بندی کنگره) که در نرم‌افزار برای او نمایش داده می‌شود قادر به پیدا کردن کتاب مورد نظر در بین قفسه‌های کتابخانه خواهد بود.
نکته: جهت آشنایی بیشتر با فیپا کلیک کنید.