در دنیای پر شور و هیاهوی کتاب‌ها، هر کتاب برای شناسایی و تمایز از دیگر کتاب‌ها به یک شناسه منحصربه‌فرد نیاز دارد. اینجاست که نقش شماره شابک (ISBN) پررنگ می‌شود.
شابک به مثابه شناسنامه‌ای برای هر کتاب عمل می‌کند و اطلاعات مهمی را در مورد آن مانند عنوان، نویسنده، ناشر، زبان و … ارائه می‌دهد. این کد 13 رقمی به‌عنوان یک زبان جهانی برای شناسایی کتاب‌ها در سطح بین‌المللی عمل می‌کند و به کتاب‌فروشی‌ها، کتابخانه‌ها و سایر نهادهای مرتبط کمک می‌کند تا کتاب‌های مورد نظر خود را به‌راحتی پیدا کنند.
شابک به‌عنوان یک ابزار ضروری برای شناسایی و سازماندهی کتاب‌ها در سطح بین‌المللی شناخته می‌شود. استفاده از شابک فواید متعددی برای نویسندگان، ناشران، کتاب‌فروشان، کتابخانه‌ها و سایر نهادهای مرتبط دارد. دریافت شابک برای هر کتابی که به‌طور قانونی منتشر می‌شود، امری ضروری است.
شابک باید در صفحه شناسنامه کتاب و همچنین در پشت جلد آن درج شود همچنین شابک باید به‌صورت خوانا و واضح چاپ شود.
مجوز شابک
اولین مجوزی که برای چاپ کتاب می‌بایست دریافت شود مجوز شابک است تا به‌واسطه این کد کتاب بتواند وارد مراحل اخذ مجوزها شود.
شابک یا ISBN را در زبان انگلیسی به‌صورت مختصر با ISBN نشان می‌دهند که مخفف International Standard Book Number میباشد.
دلیل استفاده انتشارات از شابک (ISBN)
با توجه به افزایش روزافزون انتشار کتاب و مشکلاتی که توزیع، سفارش، انبارگردانی و اطلاع‌رسانی کتاب در سطح جهان با آن روبرو شده بود، کم‌کم ناشران و کتاب‌فروشان بر آن شدند راه‌حلی برای مشکلات بیاندیشند.
تا آن زمان ناشران برای کنترل موجودی، تأمین سفارش و توزیع، از روش‌های مختلفی از جمله بازیابی عنوان، مؤلف و دیگر مشخصات کتابشناختی استفاده می‌کردند.
اما استفاده از مشخصات کتابشناختی همیشه جوابگو نبود، برای سرعت دهی به کارها، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و جلوگیری از مشکلاتی که در اثر پراکندگی و تنوع منابع چاپ به وجود می‌آمد ناشران را بر آن داشت تا از شمارهای داخلی برای شناسایی آثارشان استفاده کنند، که بیشتر شماره‌های ثبت کتاب‌ها بود.
اگرچه این روش خوبی بود، اما چون این شماره‌گذاری‌ها استفاده داخلی داشتند، با گسترش مبادلات وسیع کتاب‌ها در سطح ملی و بین‌المللی جوابگوی مشکلات نبود. بنابراین بررسی‌های، تعدادی از ناشران و توزیع‌کنندگان کتاب که از رایانه برای پردازش سفارش‌ها و کنترل موجودی در انبارهای کتاب استفاده می‌کردند، نشان داد که پیش‌نیاز یک نظام ماشینی کارآمد، وجود شماره‌ی یکتا و ساده برای شناسایی اقلام قابل انتشار است.
شابک به شما کمک می‌کند که یک کتاب را از میان کتاب‌های دیگر بدون آنکه به اسم کتاب، ناشر، نویسنده و یا سایر مشخصات دیگر کتاب نیاز داشته باشید از طریق این شماره بازیابی و جستجو کنید.
مزایای استفاده از شابک کتاب
- عدم سرقت کتاب
- ثبت کتاب به نام شما در سراسر دنیا
- کسب اعتبار بین‌المللی به‌عنوان نویسنده کتاب
- امکان ترجمه و ارائه در دنیا
- شناسایی منحصربه‌فرد
- جستجوی آسان
- سفارش آسان
- جلوگیری از تقلب
- مدیریت آسان موجودی
کاربرد شابک چیست؟
شابک مانند شناسنامه برای یک محصول فرهنگی هستند. با اخذ این مجوز در واقع مالکیت مادی و معنوی اثر به نام مولف، ناشر و مترجم ثبت می‌شود. همچنین:
- برای دریافت مجوز فیپا و بقیه مجوزهای کتاب نیاز به شابک کتاب دارید.
- داشتن این مجوز چاپ کتاب، باعث می شود تا کتاب شما دارای شناسنامه بوده و مورد اعتماد خواننده قرار بگیرد.
- اگر می‌خواهید کتاب شما در سطح بین‌المللی ثبت شود نیاز است که این مجوز چاپ کتاب را دریافت کنید.
- isbn یک کد استاندارد بین‌المللی است؛ بنابراین می‌توانید با این کد، کتاب‌تان را در ابزارهای کتاب‌خوان، نظیر آمازون کیندل ثبت کرده یا به فروش برسانید.
- استفاده شابک یا ISBN برای فروش و کنترل انبار کتب توسط ناشران، کتاب‌فروشان، کتابخانه‌ها، و سایر مشترکین میباشد.
- شابک به شما کمک می‌کند که یک کتاب را از میان کتاب‌های دیگر بدون آنکه به اسم کتاب، ناشر، نویسنده و یا سایر مشخصات دیگر کتاب نیاز داشته باشید از طریق این شماره بازیابی و جستجو کنید.
شابک و قانون مالکیت کتاب
شابک (ISBN) صرفاً یک شناسه است و همانند شماره شناسنامه یا کد ملی، به شناسایی کتاب و مطبوعات کمک می‌کند. شابک هیچگونه بار حقوقی یا محافظت از حق نشر ندارد.
شابک اولین گام در پروسه اخذ مجوزهای پیش از چاپ کتاب است. و برای ثبت اثر مراحل بعدی لازم‌الاجرا است به این معنی که کتاب باید تمامی مجوزها را بگیرد و در نهایت در خانه کتاب ثبت شود. در غیر اینصورت شابک به تنهایی حق مالکیت قطعی به مؤلف نمی‌دهد.
اعتبار شابک کتاب در دنیا
به تمام کتاب‌های معتبر دنیا شابک کتاب تعلق می‌گیرد، ISBN یا شابک کتاب یک کد یکتا است که مانند شماره پاسپورت در دنیا و در بین تمامی کتاب‌ها اعتبار دارد. به این معنی که کتاب شما در تمام دنیا معتبر میباشد.
شابک کتاب این اجازه را می‌دهد تا بتوان به‌راحتی یک کتاب را در بین تمامی کتاب‌های دنیا جستجو کرد.
تبدیل نوشته و اثر به کتاب
تبدیل محتوای خود به یک کتاب با اسم و رسم موجب می‌شود یا هیچ فرد با مجموعه‌ای نتواند مطالب و اثر ما را به نام خود بزند. مطالب شما و محتوایی که نگارش کرده‌اید دارای ارزش بالایی هستند و پیش از آنکه کسی بتواند به آن‌ها دستبرد بزند بهتر است برای چاپشان به‌عنوان کتاب اقدام کنید.
تمامی حقوق کتاب تا ابد متعلق به نویسنده آن خواهد بود و اثر شما همچون ملک‌تان تلقی می‌شود که هیچ دیگری حق سرقت آن را ندارد.
شرایط تبدیل یک محتوای نگارش شده به کتابی با مجوز، یک روند قانونی دارد. نهاد اصلی رسیدگی به چنین اموری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میباشد که پس از بررسی اثری که قصد چاپ یا ثبت آن را دارید و با اجرای ممیزی‌ها ممکن است نوشته شما را جهت ثبت تأیید یا عدم تأیید کند.
به هر حال نویسندگان برای ثبت مطالب خود باید تا حدودی با این قوانین آشنایی پیدا کنند و پس از آن اقدام به درخواست صدور مجوز نمایند. اگر در حال حاضر یک محتوای نگارش شده آماده دارید و می‌خواهید آن را به دست ناشر بسپارید؛ می‌توانید در صورت نیاز با انجام تغییراتی آن را به مرحله دریافت مجوز برسانید.
مزایای چاپ کتاب برای پیشگیری از سرقت ادبی
در واقع زمانی که نویسنده اثر ادبی یا غیرادبی خود را به پایان می‌رساند؛ باید هر چه سریع‌تر جهت شخصی‌سازی و ثبت آن اثر اقدام کند؛ حال می‌خواهد این نوشته یک پایان‌نامه باشد یا رمان کلاسیک، تا زمانی که تبدیل به کتابی دارای مجوز نشده است در معرض خطر سرقت ادبی قرار دارد.
پس از نگارش یک اثر، نویسنده آن اثر صاحب تمام امتیازات آنچه خلق کرده است می‌شود. اما در این بین و در زمانی که نویسنده به شیوه‌های گوناگونی تلاش می‌کند تا اثر خود را با دیگران به اشتراک بگذارد ممکن است افرادی سودجو با بهره‌گیری یا کپی و سرقت ادبی، اثر خلق شده را به نام خود در بیاورند.
بنابراین گام اول یک نویسنده در هر حال ثبت اثر به‌صورت رسمی و اقدام به دریافت مجوز اثر است. زمانی که یک نوشته به نام نویسنده خود ثبت می‌شود یا در مراحل بالاتر در دسترس عموم قرار می‌گیرد و انتشار می‌یابد؛ دیگر این امکان وجود ندارد که هیچ فرد یا گروهی برای کسب امتیازات آن اثر ادعا کنند یا این‌که با کپی‌برداری غیرقانونی اثر نویسنده را به نام خود ثبت کنند.
علاوه بر این واج به واج کتاب به نام نویسنده آن درآمده است و هرگونه کپی‌برداری یا سرقت ادبی از کتاب منجر به پیگرد قانونی خواهد شد. تنها زمانی دیگر افراد می‌توانند جمله یا مطلبی از یک کتاب را وام بگیرند که به نام نویسنده آن نیز اشاره کنند.
نوشته بی‌مجوز و نشر به‌عنوان کتاب؛ یک گوهر ارزشمند است که صاحب آن در کوچه و خیابان رهایش کرده است. توصیه ما به نویسندگان و پژوهشگران محترم این است که پیش از ثبت نتایج پژوهش یا مطالب خود به‌هیچ‌عنوان آن‌ها را در اختیار هر فرد یا گروهی قرار ندهند.
مزایای ثبت کتاب و حفظ حقوق مادی و معنوی نویسندگان
ثبت کتاب، فرآیندی قانونی است که به موجب آن، حقوق معنوی و مادی مؤلف بر اثرش به رسمیت شناخته می‌شود و از سوءاستفاده و بهره‌برداری غیرقانونی از آن جلوگیری می‌شود.
- محافظت از حقوق مؤلف: ثبت کتاب، گواهی بر مالکیت معنوی مؤلف بر اثرش است و از کپی‌برداری، تکثیر غیرمجاز و انتشار بدون اجازه مؤلف جلوگیری می‌کند.
- ایجاد شرایط مناسب برای بهره‌برداری از اثر: با ثبت کتاب، مؤلف می‌تواند از طریق صدور مجوز به ناشران و سایر اشخاص، از اثر خود به‌طور قانونی و مشروع بهره‌برداری کند و از منافع حاصل از آن منتفع شود.
- کمک به ارتقای اعتبار و ارزش اثر: ثبت کتاب، به‌عنوان یک سند رسمی، به اعتبار و ارزش اثر مؤلف نزد مخاطبان و ناشران می‌افزاید.
- ایجاد زمینه برای تبادل فرهنگی: ثبت کتاب، به‌عنوان یک اثر ملی، در فهرست کتابخانه ملی ثبت می‌شود و امکان تبادل فرهنگی و معرفی اثر به سایر کشورها را فراهم می‌آورد.
ثبت کتاب در خانه کتاب و کتابخانه ملی
بعد از رسیدن کتاب‌ها به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کتاب ثبت می‌گردد و وضعیت شابک کتاب در سامانه شابک از حالت در دست چاپ به حالت چاپ شده تبدیل می‌گردد که این امر نشان‌دهنده ثبت نهایی کتاب میباشد.
جهت مشاهده کتاب‌های ثبت شده در خانه کتاب و سایت مرکز اسناد و کتابخانه ملی کلیک کنید.
استعلام اعلام وصول کتاب از خانه کتاب
پس از ثبت نهایی کتاب نویسندگان می‌توانند کتاب خود را با مشخصات درج شده در قسمت خانه کتاب جمهوری اسلامی ایران جستجو کنند، در ضمن نسخه‌ای از کتاب نویسندگان به صورت فیزیکی (به عنوان سند) در کتابخانه ملی ایران نیز نگهداری خواهد شد.
توجه: در صورتی که کتاب خود را در سایت خانه کتاب مشاهده کردید این بدان معنی میباشد که تمام مجوزها به درستی گرفته شده است.
نکته: جهت استعلام کتاب چاپ شده منوی پیوندهای مفید کتاب و سپس وبسایت رسمی خانه کتاب را مشاهده فرمایید.
در مورد چاپ و نشر کتاب بیشتر بدانید…
صفحه اصلی وبسایت انتشارات کتیبه نوین
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی اخذ شابک از خانه کتاب را مطالعه فرمایید.
جهت دریافت شابک توسط انتشارات کتیبه نوین، با ما تماس بگیرید.