شابک یا (ISBN)، شماره استاندارد بین‌المللی کتاب است که برای هر کتاب منحصربه‌فرد می‌باشد. شابک در حال حاضر یک عدد ۱۳ رقمی است.

دلیل دریافت شابک (ISBN)

در دنیای پر شور و هیاهوی کتاب‌ها، هر کتاب برای شناسایی و تمایز از دیگر کتاب‌ها به یک شناسه منحصربه‌فرد نیاز دارد. اینجاست که نقش شماره شابک (ISBN) پررنگ می‌شود.

شابک به مثابه شناسنامه‌ای برای هر کتاب عمل می‌کند و اطلاعات مهمی را در مورد آن مانند عنوان، نویسنده، ناشر، زبان و … ارائه می‌دهد. کد شابک به‌عنوان یک زبان جهانی برای شناسایی کتاب‌ها در سطح بین‌المللی عمل می‌کند و به کتاب‌فروشی‌ها، کتابخانه‌ها و سایر نهادهای مرتبط کمک می‌کند تا کتاب‌های مورد نظر خود را به‌راحتی پیدا کنند.

دریافت شابک برای هر کتابی که به‌طور قانونی منتشر می‌شود، امری ضروری است.

کد شابک

اولین مجوزی که برای چاپ کتاب می‌بایست دریافت شود مجوز شابک است تا به‌واسطه این کد کتاب بتواند وارد مراحل اخذ مجوزها شود.

شابک یا ISBN را در زبان انگلیسی  به‌صورت مختصر با ISBN نشان می‌دهند که مخفف International Standard Book Number می‌باشد.

استفاده از شابک در کتاب

1. در صفحه شناسنامه کتاب
2. در صفحه فیپا
3. در پشت جلد کتاب به صورت بارکد

شابک منحصربه‌فرد

هر قالب از یک کتاب باید شابک منحصربه‌فردی داشته باشد:

1. نسخه چاپی:
   هر چاپ یا ویرایش جدید از یک کتاب نیاز به شابک جداگانه دارد. حتی تغییرات کوچک مانند اصلاحات جزئی یا تغییر ناشر باعث می‌شود یک شابک جدید اختصاص یابد.
2. نسخه الکترونیکی:
   اگر کتاب به‌صورت PDF، EPUB، یا فرمت‌های دیگر منتشر شود، هر فرمت شابک خاص خود را دارد.
3. نسخه صوتی:
   کتاب‌های صوتی نیز باید دارای شابک جداگانه باشند، حتی اگر محتوای آن‌ها با نسخه چاپی یکسان باشد.

چرا شابک (ISBN) لازم است؟

با توجه به افزایش روزافزون انتشار کتاب و مشکلاتی که توزیع، سفارش، انبارگردانی و اطلاع‌رسانی کتاب در سطح جهان با آن روبرو شده بود، کم‌کم ناشران و کتاب‌فروشان بر آن شدند راه‌حلی برای مشکلات بیاندیشند.

تا آن زمان ناشران برای کنترل موجودی، تأمین سفارش و توزیع، از روش‌های مختلفی از جمله بازیابی عنوان، مؤلف و دیگر مشخصات کتابشناختی استفاده می‌کردند.

اما استفاده از مشخصات کتابشناختی همیشه جوابگو نبود، برای سرعت دهی به کارها، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و جلوگیری از مشکلاتی که در اثر پراکندگی و تنوع منابع چاپ به وجود می‌آمد ناشران را بر آن داشت تا از شمارهای داخلی برای شناسایی آثارشان استفاده کنند، که بیشتر شماره‌های ثبت کتاب‌ها بود.

اگرچه این روش خوبی بود، اما چون این شماره‌گذاری‌ها استفاده داخلی داشتند، با گسترش مبادلات وسیع کتاب‌ها در سطح ملی و بین‌المللی جوابگوی مشکلات نبود. بنابراین بررسی‌های، تعدادی از ناشران و توزیع‌کنندگان کتاب که از رایانه برای پردازش سفارش‌ها و کنترل موجودی در انبارهای کتاب استفاده می‌کردند، نشان داد که پیش‌نیاز یک نظام ماشینی کارآمد، وجود شماره‌ی یکتا و ساده برای شناسایی اقلام قابل انتشار است.

شابک به شما کمک می‌کند که یک کتاب را از میان کتاب‌های دیگر بدون آنکه به اسم کتاب، ناشر، نویسنده و یا سایر مشخصات دیگر کتاب نیاز داشته باشید از طریق این شماره بازیابی و جستجو کنید.

اجزای شابک

این مجموعه سیزده رقمی از چند بخش تشکیل شده است که هر جزء نشان‌دهنده اطلاعاتی خاص است. مانند:

• عنصر پیشوند (Prefix element): در حال حاضر پیشوند شابک می‌تواند 978 یا 979 باشد. بخش پیشوند شابک همیشه 3 رقمی است و سه رقم طول دارد.

• عنصر ثبت گروهی (Registration group element): این بخش از شابک شامل شناسه کشور، ناحیه جغرافیایی یا زبان ناحیه‌ای است که در سیستم ISBN شرکت دارد و شابک را صادر می کند. این عنصر ممکن است بین 1 تا 5 رقم طول داشته باشد.
• عنصر ثبت کننده (Registrant element): این بخش شابک ناشر خاص درخواست کننده یا شماره تجدید چاپ را مشخص می‌کند. این بخش ممکن است تا 7 رقم باشد.
• عنصر نشر (Publication element): این بخش شناسه نسخه و ویرایش خاص و قالب عنوان خاص است. ممکن است تا 6 رقم طول داشته باشد.
• چک ارقام (Check digit): این بخش همیشه شامل تک رقم آخر شابک است که به‌صورت ریاضیاتی به اعتبارسنجی مابقی رقم‌های عدد می‌پردازد. این محاسبه براساس سیستم مضرب 10 (modulus 10) با وزن بدیل 1 و 3 انجام می‌شود.

امتیاز شابک

1. عدم سرقت کتاب
2. ثبت کتاب به نام شما در سراسر دنیا
3. کسب اعتبار بین‌المللی به‌عنوان نویسنده کتاب
4. امکان ترجمه و ارائه در دنیا
5. شناسایی منحصربه‌فرد
6. جستجوی آسان
7. سفارش آسان
8. جلوگیری از تقلب
9. مدیریت آسان موجودی

کاربرد شابک

شابک مانند شناسنامه برای یک محصول فرهنگی هستند. با اخذ این مجوز در واقع مالکیت مادی و معنوی اثر به نام مولف، ناشر و مترجم ثبت می‌شود. همچنین:

• برای دریافت مجوز فیپا و بقیه مجوزهای کتاب نیاز به شابک کتاب دارید.
• داشتن این مجوز چاپ کتاب، باعث می شود تا کتاب شما دارای شناسنامه بوده و مورد اعتماد خواننده قرار بگیرد.
• اگر می‌خواهید کتاب شما در سطح بین‌المللی ثبت شود نیاز است که این مجوز چاپ کتاب را دریافت کنید.
• isbn یک کد استاندارد بین‌المللی است؛ بنابراین می‌توانید با این کد، کتاب‌تان را در ابزارهای کتاب‌خوان، نظیر آمازون کیندل ثبت کرده یا به فروش برسانید.
• استفاده شابک یا ISBN برای فروش و کنترل انبار کتب توسط ناشران، کتاب‌فروشان، کتابخانه‌ها، و سایر مشترکین می‌باشد.
• شابک به شما کمک می‌کند که یک کتاب را از میان کتاب‌های دیگر بدون آنکه به اسم کتاب، ناشر، نویسنده و یا سایر مشخصات دیگر کتاب نیاز داشته باشید از طریق این شماره بازیابی و جستجو کنید.

مالکیت مادی و معنوی اثر به نام مؤلف

شابک (ISBN) صرفاً یک شناسه است و همانند شماره شناسنامه یا کد ملی، به شناسایی کتاب و مطبوعات کمک می‌کند. شابک هیچگونه بار حقوقی یا محافظت از حق نشر ندارد.

شابک اولین گام در پروسه اخذ مجوزهای پیش از چاپ کتاب است. و برای ثبت اثر مراحل بعدی لازم‌الاجرا است به این معنی که کتاب باید تمامی مجوزها را بگیرد و در نهایت در خانه کتاب ثبت شود. در غیر اینصورت شابک به تنهایی حق مالکیت قطعی به مؤلف نمی‌دهد.

شابک یک کد جهانی

به تمام کتاب‌های معتبر دنیا شابک کتاب تعلق می‌گیرد، ISBN یا شابک کتاب یک کد یکتا است که مانند شماره پاسپورت در دنیا و در بین تمامی کتاب‌ها اعتبار دارد. به این معنی که کتاب شما در تمام دنیا معتبر می‌باشد.

شابک کتاب این اجازه را می‌دهد تا بتوان به‌راحتی یک کتاب را در بین تمامی کتاب‌های دنیا جستجو کرد.

مراحل شابک

1. تحویل نسخه اولیه به انتشارات
2. بررسی و تأیید فایل کتاب توسط انتشارات
3. درخواست ناشر جهت دریافت شابک

در ایران، صدور شابک بر عهده موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران است. برای دریافت شابک، ناشران باید ابتدا در سامانه خانه کتاب ثبت نام کنند و سپس با ارائه مدارک و اطلاعات لازم، نسبت به درخواست شابک برای کتاب‌های خود اقدام نمایند.

الزامات دریافت شابک

جهت دریافت شابک توسط انتشارات باید اطلاعات زیر در سایت شابک برای هر کتاب تکمیل گردد:

1. نوع اثر

• چاپی
• الکترونیک

2. نوع شابک/شابم

• شابک/شابم تک جلدی
• شابک/شابم عنوان دوره
• شابک/شابم یک جلد از دوره

3. عنوان کتاب

عنوان کتاب باید کامل و در صورت داشتن زیرعنوان، آن نیز درج شود.

4. نوبت چاپ

به عنوان مثال: نوبت اول، نوبت دوم و …

5. پدیدآورندگان

برای هر پدیدآورنده باید اطلاعات زیر تکمیل شود:

• نام پدیدآور
• نام خانوادگی پدیدآور
• نام پدر
• کد ملی پدیدآور
• نقش پدیدآور
  • نویسنده
  • گردآورنده
  • مترجم
  • شاعر
  • تدوین‌گر
  • عکاس
  • خطاط
  • تصویرگر
  • ویراستار
  • و…
• تاریخ تولد
• تاریخ وفات

6. ثبت نهایی و دریافت شابک/شابم

شابک فوری

انتشارات کتیبه نوین بلافاصله بعد از دریافت فایل نویسندگان (به‌صورت آنلاین) به آن کد شابک را اختصاص می‌دهد.

بارکد و شابک

اگر برای شما هم سؤال است که چه تفاوتی بین شابک و بارکد است، باید گفت که:

شناسه شابک یا ISBN از اعداد تشکیل شده، اما بارکد یک نشانه گرافیکی با خطوط عمودی بوده که ار طریق اسکن شدن، کد مورد نظر را نشان می‌دهند. هر دو نشانه شابک و بارکد حاوی اطلاعات عددی هستند که به هر کتاب پیش از چاپ و انتشار تعلق می گیرند.

درستی شابک

جهت استعلام شابک، منوی استعلام شابک، فیپا و مجوز چاپ کتاب را مشاهده فرمایید.

نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر و دسترسی به سایت شابک و سایت خانه کتاب کلیک کنید.

جهت دریافت شابک توسط انتشارات کتیبه نوین، با ما تماس بگیرید.

در مورد چاپ و نشر کتاب بیشتر بدانید…

صفحه اصلی وب‌سایت انتشارات کتیبه نوین