فرض کنید، برای اولین بار کتابی نوشته‌اید و خواهان چاپ این کتاب هستید. به نظر شما روی جلد این کتاب باید اسم شما به‌عنوان نویسنده ذکر شود یا مؤلف؟ پیش از پاسخ به این سؤال که مستلزم بیان تفاوت مؤلف و نویسنده است به سؤال دیگری توجه کنید.
شخصی در دانشگاه رشته جامعه‌شناسی خوانده و مدرک کارشناسی خود را اخذ کرده است؛ ولی تحقیقاتی در این حوزه به‌جز پاس کردن واحدهای دانشگاهی انجام نداده است، حال این شخص تصمیم می‌گیرد، کتابی در حوزه افزایش جمعیت بنویسد، به نظر شما روی جلد این کتاب نام این فرد باید به‌عنوان نویسنده ذکر شود و یا باید او را در زمره مؤلفان به‌حساب بیاوریم؟
اگر همین فرد در طول چهار سال تحصیل خود در دانشگاه چندین فعالیت پژوهشی در حوزه افزایش جمعیت انجام داده باشد چه؟ در این صورت پاسخ به این سؤال چیست؟
اگر شما به هر دلیلی قادر به ارائه پاسخی کامل با اطمینان خاطر به پرسش‌های فوق نیستید، حتماً این مطلب را دنبال کنید.
مؤلف کتاب کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
تعریف واژه مؤلف
در تعریف واژه مؤلف دو ویژگی متمایزکننده به کمک ما می‌آید؛ اول اینکه به‌طورکلی به کسی مؤلف می‌گویند که دارای آثار منتشر شده‌ای است. یعنی پس از انتشار آثار، شما به یک مؤلف بدل می‌شوید؛ البته با شرط و شروط خاص؛ ولی در حالت کلی و به زبان ساده، قبل از انتشار آثارتان شما یک نویسنده هستید و پس از آن یک مؤلف خواهید بود.
دومین ویژگی یک مؤلف این است که مؤلف دارای ایده‌های خلاقانه و نویی میباشد که نتیجه ایده‌پردازی و تفکر خلاق خود اوست. در واقع می‌توان گفت یک مؤلف دست رنج خلاقانه و ایده‌های جدید و منحصر به فرد خود را که ناشی از گردآوری اطلاعات یا ترجمه از آثار دیگران نیست، بلکه نتیجه تحقیقات و پژوهش‌های خود او است و مطالب کاملاً دست اول را تألیف می‌کند.
مؤلف کیست؟
پس در حالت کلی می‌توان گفت فردی که در حوزه به خصوصی صاحب‌نظر باشد و حرفی برای گفتن داشته باشد و در آن حوزه صاحب نظریه باشد و نظریات خود را نوشته و سپس منتشر کند، مؤلف گویند.
در واقع در یک جمله می‌توان گفت مؤلف کسی است که صاحب چندین اثر منتشر شده است که تمام آثار، حاصل دست رنج‌های پژوهشی و تحقیقی او است.
ویژگی خلاقیت، ویژگی مشترکی برای مؤلف نیز میباشد با این تفاوت که ریشه هر اثر تألیفی پیش از هر مورد دیگری به خلاقیت برمی‌گردد و این یعنی اهمیت این خصوصیت برای مؤلف بیش از هر ویژگی دیگری است.
مؤلف کسی است که اثر مکتوبش منتشر شده باشد. افرادی که می‌نویسند علاوه بر تولید آثار منتشر شده، زمانی که ایده‌ها و محتوای آثار مکتوب خود را پدید می‌آورند، مؤلف نیز محسوب می‌شوند. به همین دلیل اکثر مؤلفان نویسنده هستند، اما همه نویسندگان، مؤلف محسوب نمی‌شوند.
زمانی شما مؤلف هستید که بتوانید موضوعی از دریچه ذهن خود را بارور سازید و ماحصل آن اثری شود که در آن نشانه‌ای از گردآوری و یا ترجمه سایر آثار نباشد. بیان این نکته ممکن است برای کسانی که به دنبال یافتن تفاوت مؤلف و نویسنده هستند، منجر به کج‌فهمی شود.
پس بهتر است با مثالی مفهوم را روشن‌تر کنیم. اگر شما با مطالعه آثار سایر مؤلفان به نتیجه‌ی جدید در یک موضوعی برسید. مثلاً خواهان نگارش کتابی در مورد کم‌آبی و بحران آن هستید و در خلال پژوهش‌های خود در گذشته به راه‌حل جدید در این حوزه رسیده‌اید که می‌تواند نظر سایرین را کامل کند و برای همگان کاربردی باشد، در این صورت آیا شما که در کتاب خود ابتدا نظر سایرین را بیان می‌کنید و سپس راه‌حل نوینی ارائه می‌دهید در گروه نویسندگان هستید و یا در گروه مؤلفان؟
شما نظر سایرین را برای رسیدن به مفهوم جدید به کار گرفته‌اید پس صرفاً یک گردآورنده نیستید و حرف بیشتری برای گفتن دارید! به این علت شما مؤلف محسوب می‌شوید.
نویسنده کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
نویسنده شخصی است که درگیر فرآیند نوشتن است. اگر شما اوقات خود را صرف نوشتن کتاب، رمان یا داستان کوتاه می‌کنید، یک نویسنده هستید. اگر روال نوشتن شما شامل بیدار شدن در صبح و یادداشت مدخلی در دفترچه یادداشت یا طرح داستان بعدی است، یک نویسنده هستید. نویسنده حتی مجبور نیست ایده‌های اصلی خود را بنویسد. اگر روزنامه‌نگار، سایه‌نویس، وبلاگ‌نویس یا فیلم‌نامه‌نویس هستید، موضوع و ایده اصلی نوشته شما ممکن است از جانب شخص دیگری باشد، اما شما همچنان یک نویسنده هستید. هرکسی که درگیر فرآیند نوشتن باشد، صرف‌نظر از اینکه اثرش منتشر بشود یا نه، از نظر فنی یک نویسنده است.
برای روشن شدن این مفهوم خوب است بدانید که فردی که در پرسش دوم در موردش توضیح دادیم نیز در گروه نویسندگان قرار می‌گیرد. نکته حائز اهمیت این است که تحصیلات دانشجویی در یک‌رشته منجر به صاحب سبک شدن آن شخص در آن رشته نمی‌شود و شاید اگر این فرد چندین کتاب دیگر در این حوزه بر مبنای تحقیقات خود بنویسد بتوان او را دیگر نویسنده ندانست و در گروه مؤلفان قرارداد.
در جمله قبلی عبارت «بر مبنای تحقیقات خود» را بیان کردیم، این عبارت به‌خوبی می‌تواند تفاوت مؤلف و نویسنده را نشان دهد. و در واقع این شخص تمثیلی دیگر از نگارنده‌ای است که در پرسش سوم ذکر کردیم و نمی‌توان او را نویسنده محسوب کرد.
حال که با مفهوم نویسنده آشنایی پیدا کردیم. برای درک بهتر اینکه نویسنده خوب کیست؟
ویژگی‌های نویسنده خوب
- خلاقیت یکی از خصوصیت نویسنده برای رسیدن به قله موفقیت است. او باید بتواند موضوعاتی را پیدا کند که در جامعه دور از دید سایرین است و آن را به بهترین شکل بیان کند.
- برای بیان آنچه با مهارت خلاقیت خود یافته‌اید، نیاز به آشنایی هرچه بیشتر با دستور زبان دارید. حتماً بارها این نکته را شنیده‌اید که استفاده درست از علائم نگارشی و کلمات مناسب موجب گیرایی هر چه بیشتر متن شما می‌شود.
- یکی از مواردی که برخی نویسندگانی که از خلاقیت کم‌تری برخوردارند، به آن اشاره می‌کنند، این است که هیچ موضوعی در این جهان گسترده وجود ندارد که تا به امروز به آن پرداخته نشده باشد. در پاسخ به این افراد باید سومین ویژگی نویسنده خوب را بیان کرد.
در جامعه امروز شاید دیگر مفاهیمی که چهل سال پیش می‌توانست هر کتاب‌خوانی را مجذوب خود کند، به فراموشی سپرده شده‌اند و اگر نویسنده‌ای برای شروع کار خود آن موضوعات را انتخاب بکند نتواند جز اطرافیان خود خواننده‌ای برای اثرش پیدا کند، پس لازم است، موضوعات روز و عناوینی که مردم جامعه امروز را به وجد می‌آورد، انتخاب کنید.
تفاوت مؤلف و نویسنده چیست؟
- مؤلف شخصی است که مبتکر یک اثر مکتوب مانند یک مقاله یا یک کتاب است.
- نویسنده کسی است که یک قطعه ادبی، مقاله، وبلاگ، رمان یا داستان کوتاه می‌نویسد نه لزوماً بر اساس ایده‌های خود.
- یک فرد پس از انتشار اثر خود مؤلف می‌شود. به غیر از داشتن مهارت‌های نوشتاری اولیه، هیچ مهارت اضافی مورد نیاز نیست.
- یک نویسنده به مهارت‌ها یا مدرک‌های خاص این زمینه نیاز دارد.
- مؤلف طرح‌ها و ایده‌ها را توسعه می‌دهد و آن‌ها را در قالب داستان یا نمایشنامه روایت می‌کند. نوشته‌های یک مؤلف ماهیت طولانی‌تری دارند.
- نویسنده در مورد موضوعات خاص مختصر و دقیق می‌نویسد.
- کتاب‌های یک مؤلف همیشه با نام آن‌ها منتشر می‌شوند و حق کپی‌رایت آن متعلق به مؤلف است.
- آثار یک نویسنده لزوماً به نام آن‌ها منتشر نمی‌شود.
- مؤلف ایده خاص و خلاقانه را خود، تولید می‌کند.
- نویسنده ممکن است خالق ایده باشد و یا اینکه خالق ایده، شخص دیگری باشد و نویسنده ایده را در اختیار گرفته و مناسب آن نوشته و متنی را تولید کند.
- نوشته‌های مؤلف حاصل دسترنج پژوهشی و تحقیقاتی خود اوست و حرف و نظریه جدیدی برای گفتن دارد.
- نویسنده اغلب دست به گردآوری و جمع‌آوری اطلاعات و یا ترجمه از منابع دیگرمی زند.
- ویژگی مهم مؤلف انتشار آثارش است.
- نویسنده در انتشار آثارش مطابق سلیقه‌اش می‌تواند عمل کند و حتی نوشته‌های خود را تا آخر عمر منتشر نکند؛ اما همچنان یک نویسنده باقی بماند.