عطف کتاب چیست؟
عطف کتاب قسمتی از جلد است که قسمت پشت و روی جلد را به هم متصل می‌کند.
عطف کتاب به لبه‌ی خارجی و قابل مشاهده‌ی کتاب اشاره دارد که وقتی کتاب بسته است، دیده می‌شود. این بخش شامل اطلاعاتی است که به شناسایی و دسته‌بندی کتاب کمک می‌کند و برای خوانندگان و کتابخانه‌ها اهمیت زیادی دارد.
اهمیت عطف کتاب
-
شناسایی آسان: عطف کتاب به شناسایی سریع کتاب در قفسه‌های کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها کمک می‌کند. این بخش به‌ویژه برای کتاب‌هایی که در قفسه‌ها به‌صورت عمودی نگهداری می‌شوند، مهم است.
- دسته‌بندی و سازماندهی: با اطلاعاتی که در عطف کتاب درج می‌شود، می‌توان کتاب‌ها را به‌طور منظم و دسته‌بندی شده در قفسه‌ها سازماندهی کرد.
- جذب نظر: طراحی جذاب عطف کتاب می‌تواند توجه خوانندگان را جلب کند و بر روی انتخاب کتاب تأثیر بگذارد.
-
شناخت سریع: برای خوانندگان، عطف کتاب به‌عنوان نقطه مرجع سریع برای شناسایی عنوان و نویسنده عمل می‌کند، به‌ویژه زمانی که کتاب‌ها به‌صورت عمودی در قفسه‌ها قرار دارند.
طراحی عطف کتاب
مهمترین بخش جلد کتاب این قسمت است. اولین نگاه خواننده به کتاب و اولین لحظه تعامل کتاب با خواننده، عطف کتاب است. زیرا خواننده با دیدن این قسمت ترغیب به برداشتن آن از کتابخانه می‌شود.
اگر عطف کتاب ارتباط لازم را با خواننده برقرار کند، در 90 درصد موارد، خواننده تصمیم به خواندن آن می‌گیرد. این آمار اهمیت بسیار زیاد عطف کتاب (یعنی همان باریکه در ظاهر بی‌اهمیت جلد کتاب) را نشان می‌دهد. در اصول بین‌المللی طراحی جلد کتاب، عطف کتاب بیشترین انرژی را از طراح می‌گیرد و باید کاملاً مجزا از کل جلد طراحی شود زیرا استراتژی ایجاد انگیزه در خواننده، این گونه می‌طلبد.
روی عطف کتاب معمولاً نام مؤلف و عنوان کوتاه کتاب و نام کوتاه یا علامت (آرم) ناشر چاپ می‌شود. بسته به قطر کتاب، این مطالب می‌توانند افقی یا عمودی قرار بگیرند. درصورتی‌که عمودی چاپ شوند، در کتاب‌های انگلیسی و آمریکائی مطالب معمولاً از بالا به پائین و در کتاب‌های اروپائی بیشتر از پائین به بالا چیده می‌شوند. در فارسی شیوه‌ی انگلیسی- آمریکائی حاکم است.
-
اندازه و طول عطف: عطف باید به اندازه مناسب طراحی شود تا اطلاعات موجود به‌طور کامل و واضح قابل مشاهده باشد. طول عطف بستگی به ضخامت کتاب دارد.
- طراحی گرافیکی: طراحی باید به گونه‌ای باشد که اطلاعات به‌طور واضح و خوانا درج شود و همزمان جذابیت بصری داشته باشد. استفاده از فونت‌ها و رنگ‌های مناسب برای ایجاد تعادل بین زیبایی و کاربردی بودن مهم است.
- انتخاب رنگ و فونت: رنگ‌ها و فونت‌های انتخابی باید با طراحی کلی جلد کتاب هماهنگ باشند و به‌طور واضح نام کتاب، نام نویسنده و دیگر اطلاعات را نمایش دهند.
-
جنس و کیفیت چاپ: کیفیت چاپ و جنس مواد استفاده شده برای عطف کتاب می‌تواند بر دوام و ظاهر نهایی آن تأثیر بگذارد.
اندازه عطف کتاب
محاسبه دقیق عطف کتاب برای ناشران، طراحان گرافیک و افرادی که با پروسه چاپ و تولید کتاب سرکار دارند حائز اهمیت است.
تناسب تعداد صفحات کتاب و جنس کاغذ با عوامل مختلفی چون نوع صحافی، جنس کاغذ در ارتباط است که در طراحی جلد باید مدنظر قرار گیرد. پس با این تعریف یکی از موارد مهمی که در فرآیند تولید و چاپ کتاب به آن توجه می‌شود محاسبه دقیق اندازه عطف است.
در محاسبه عطف کتاب عواملی مانند گرماژ کاغذ متن، تعداد صفحات و جنس و نوع صحافی جلد تأثیرگذار است.
البته بسیاری از ناشران و طراحان گرافیک بصورت تجربی توانایی محاسبه ضخامت عطف را دارند اما محاسبه دقیق آن با توجه به مشخصات و شرایط خاص هر کتاب یا نشریه متغیر میباشد که با استفاده از فرمول‌های مشخصی محاسبه می‌شود.
عوامل مؤثر در اندازه عطف کتاب
1. تعداد صفحات کتاب
اولین مؤلفه برای محاسبه عطف کتاب، تعداد صفحات متن است که بعد از اتمام کار طراحی و صفحه‌آرایی مشخص می‌شود. (توجه داشته باشید از تعداد صفحات استفاده می‌شود نه تعداد برگه‌ها)
2. گرماژ کاغذ
دومین عاملی که باید مورد توجه قرار گیرد، گرماژ کاغذ میباشد. برای چاپ متن کتاب معمولاً از کاغذهای تحریر و گلاسه استفاده می‌شود که همه کاغذها گرماژ مشخصی دارند، مانند کاغذ تحریر ۸۰ گرمی یا گلاسه ۱۳۵ گرمی و موارد دیگر.
محاسبه عطف کتاب
1. کاغذ تحریر
برای کتاب‌هایی با کاغذ تحریر ۷۰ گرمی، سایز عطف کتاب نیم سانتیمتر به ازاء هر ۱۰۰ صفحه میباشد، مثلاً اگر کتاب شما ۲۰۰ صفحه باشد می‌بایست یک سانتیمتر برای عطف در نظر گرفت.
برای کتاب‌هایی با کاغذ تحریر 8۰ گرمی، سایز عطف کتاب 6 میلیمتر به ازاء هر ۱۰۰ صفحه میباشد، مثلاً اگر کتاب شما ۲۰۰ صفحه باشد می‌بایست یک و دو دهم سانتیمتر برای عطف در نظر گرفت.
2. کاغذ گلاسه
برای کتاب‌هایی با کاغذ گلاسه 120 گرمی، سایز عطف کتاب نیم سانتیمتر به ازاء هر ۱۰۰ صفحه میباشد، مثلاً اگر کتاب شما ۲۰۰ صفحه باشد می‌بایست یک سانتیمتر برای عطف در نظر گرفت.
برای کتاب‌هایی با کاغذ گلاسه 135 گرمی، سایز عطف کتاب 6 میلیمتر به ازاء هر ۱۰۰ صفحه میباشد، مثلاً اگر کتاب شما ۲۰۰ صفحه باشد می‌بایست یک و دو دهم سانتیمتر برای عطف در نظر گرفت.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی طراحی جلد کتاب را مطالعه فرمایید.