جایزه آسترید لیندگرن (ALMA) یکی از معتبرترین و بزرگترین جوایز جهانی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است که به افتخار آسترید لیندگرن، نویسنده سوئدی و خالق آثار برجستهای چون پیپی جوراب بلند (Pippi Longstocking)، در سال 2002 توسط دولت سوئد تأسیس شد. این جایزه بهطور سالانه به نویسندگان، تصویرگران، قصهگویان و افرادی که در ترویج ادبیات کودک و نوجوان و حقوق کودکان نقش دارند، اهدا میشود.
تاریخچه جایزه آسترید لیندگرن
آسترید لیندگرن، نویسنده سوئدی که بهویژه با خلق شخصیتهای پیپی جوراب بلند و کارلسون شناخته میشود، یکی از برجستهترین و تأثیرگذارترین نویسندگان تاریخ ادبیات کودک به شمار میآید. پس از درگذشت او در سال 2001، دولت سوئد تصمیم به تأسیس جایزهای به نام او گرفت تا بهطور سالانه از آثار برجسته در زمینه ادبیات کودک و نوجوان قدردانی کند.
سال تأسیس: 2002
مکان تأسیس: سوئد
اهداف اصلی:
- ترویج ادبیات باکیفیت برای کودکان و نوجوانان
- تقویت توجه جهانی به اهمیت حقوق کودکان
- بزرگداشت و حمایت از نویسندگان و تصویرگران برجسته در عرصه کودک و نوجوان
- ارتقای کتابخوانی و آموزش در سطح جهانی
جزئیات جایزه
مبلغ جایزه:
- جایزه آسترید لیندگرن مبلغ ۵ میلیون کرون سوئد (تقریباً نیم میلیون دلار آمریکا) به برنده اهدا میشود که این مقدار بهعنوان یکی از بالاترین جوایز در دنیای ادبیات کودک شناخته میشود.
تعداد برندگان:
- جایزه آسترید لیندگرن معمولاً به یک یا چند نفر در هر سال اهدا میشود، اما گاهی اوقات یک نهاد یا سازمان نیز ممکن است برنده شود. از سال 2002 تاکنون، بیش از ۳۰ برنده از کشورهای مختلف این جایزه را دریافت کردهاند.
شاخههای مختلف جایزه
جایزه آسترید لیندگرن به چهار شاخه اصلی تعلق میگیرد:
- نویسندگان (Authors):
این بخش به نویسندگانی که در عرصه ادبیات کودک و نوجوان آثار برجسته و تأثیرگذار خلق کردهاند، تعلق میگیرد. آثار برندگان معمولاً به مسائل انسانی، اجتماعی و دنیای کودکان میپردازد. - تصویرگران (Illustrators):
این جایزه به تصویرگران کتابهای کودکان و نوجوانان اهدا میشود. افرادی که بهواسطه هنر خود، داستانها را به شکلی بصری جذاب و تأثیرگذار ارائه میدهند. - قصهگویان (Storytellers):
این بخش شامل افرادی است که در زمینه روایت داستانها به شیوهای جذاب و هنرمندانه فعالیت دارند، خواه در قالب گفتار یا اجرا. - سازمانها و نهادهای ترویج کتابخوانی (Organizations promoting reading):
این بخش به نهادهایی اختصاص دارد که در ترویج فرهنگ کتابخوانی، حمایت از حقوق کودکان، و بهبود وضعیت ادبیات کودک در جامعه نقش دارند.
معیارهای اعطای جایزه
هیئت داوران جایزه آسترید لیندگرن بر اساس معیارهای زیر به برندگان این جایزه را اعطا میکنند:
- کیفیت ادبی و هنری: آثار باید از نظر هنری و ادبی با استانداردهای بالا و از لحاظ خلاقیت و نوآوری برجسته باشند.
- تأثیر بر دنیای کودکان و نوجوانان: آثار باید توانایی جذب و تأثیرگذاری بر کودکان و نوجوانان را داشته باشند، بهویژه در انتقال پیامهای انسانی و اجتماعی.
- ارتباط با حقوق کودکان: آثاری که به حقوق کودکان و مسائل اجتماعی مرتبط با آن توجه دارند، از اولویت بیشتری برخوردارند.
- گستردگی جهانی و فرهنگهای مختلف: آثار و فعالیتهای برندگان باید بازتابدهنده تنوع فرهنگی و جهانی باشند و در سطح بینالمللی تأثیرگذار باشند.
فرآیند انتخاب و داوری
- نامزدی:
هر ساله، سازمانها و مؤسسات فرهنگی و آموزشی از سراسر جهان افراد و نهادهایی را برای جایزه آسترید لیندگرن معرفی میکنند. این نامزدیها معمولاً توسط کمیتههای ملی و بینالمللی صورت میگیرد. - هیئت داوران:
هیئت داوران این جایزه متشکل از کارشناسان معتبر در حوزههای ادبیات کودک و نوجوان، هنر و فرهنگ است. هیئت داوران از سوی بنیاد آسترید لیندگرن انتخاب میشوند و بر اساس معیارهای ذکرشده، آثار و فعالیتها را ارزیابی میکنند. - اعلام برنده:
برندگان هر ساله در ماه مارس یا آوریل اعلام میشوند و مراسم اعطای جایزه در استکهلم سوئد برگزار میشود.
برندگان برجسته جایزه آسترید لیندگرن
1. ۲۰۱۸: ژاکلین وودسون (Jacqueline Woodson)
- دلیل دریافت جایزه: برای آثار شاعرانهاش که به مسائل اجتماعی چون نژادپرستی، هویت و حقوق کودکان میپردازد.
- آثار مهم: Brown Girl Dreaming و Another Brooklyn.
2. ۲۰۱۷: کاترین پیترسون (Katherine Paterson)
- دلیل دریافت جایزه: برای آثارش که به روابط انسانی، دوستی و رشد فردی کودکان میپردازد.
- آثار مهم: Bridge to Terabithia و The Great Gilly Hopkins.
3. ۲۰۱۶: لورا اینگلز وایلدر (Laura Ingalls Wilder)
- دلیل دریافت جایزه: برای داستانهای کلاسیکش که به دنیای کودکان و زندگی آمریکای قرن نوزدهم پرداخته است.
- آثار مهم: Little House on the Prairie.
4. ۲۰۰۳: موریس سنداک (Maurice Sendak)
- دلیل دریافت جایزه: بهخاطر داستانهای بینظیرش که دنیای تخیل و وحشت را در ادبیات کودک خلق کرد.
- آثار مهم: Where the Wild Things Are.
5. ۲۰۰۲ (اولین برنده): پاتریک نَس (Patrick Ness)
- دلیل دریافت جایزه: بهخاطر خلق داستانهای پیچیده و جذاب که به مسائل دنیای کودکان و نوجوانان میپردازد.
- آثار مهم: A Monster Calls.
تأثیرات جایزه آسترید لیندگرن
- اعتبار بینالمللی برای نویسندگان و تصویرگران:
این جایزه به نویسندگان و تصویرگران شهرت جهانی میدهد و به آثار آنها توجه گستردهتری از سوی خوانندگان و ناشران میآورد. - افزایش فروش کتابها:
پس از دریافت این جایزه، آثار برندگان معمولاً در بازارهای جهانی با استقبال بیشتری روبهرو میشوند و به فروشهای بیشتری دست پیدا میکنند. - ترویج کتابخوانی:
این جایزه باعث افزایش علاقه به مطالعه در بین کودکان و نوجوانان میشود، بهویژه زمانی که آثار برندگان در مدارس و کتابخانهها معرفی میشوند. - حمایت از حقوق کودکان:
بسیاری از آثار برندگان جایزه آسترید لیندگرن به مسائلی مانند حقوق کودکان، برابری جنسیتی، محیط زیست، و سایر مسائل اجتماعی میپردازند که بر آگاهی عمومی درباره این موضوعات تأثیر میگذارد.
وبسایت رسمی جایزه آسترید لیندگرن:
alma.se