جایزه من بوکر: یکی از معتبرترین جوایز ادبی جهان
جایزه من بوکر (Man Booker Prize)، که امروزه با نام جایزه بوکر شناخته میشود، از مهمترین جوایز ادبی در جهان است. این جایزه هر ساله به بهترین رمان نوشتهشده به زبان انگلیسی و منتشرشده در بریتانیا یا ایرلند تعلق میگیرد. اهمیت این جایزه به دلیل سطح بالای کیفیت آثار برگزیده و تأثیر جهانی آن بر بازار کتاب و شهرت نویسندگان است.
تاریخچه و تکامل
- پیدایش: جایزه بوکر در سال 1969 به ابتکار بنیاد بوکر مککانل تأسیس شد. هدف اولیه آن، تقدیر از آثار ادبی برجسته و ایجاد بستری برای تشویق نویسندگان بود.
- تغییر نام: در سال 2002، گروه Man Group حامی مالی جایزه شد و نام آن به جایزه من بوکر تغییر یافت.
- تغییرات اخیر: در سال 2019، پس از پایان حمایت مالی گروه Man، جایزه دوباره به نام اصلی خود یعنی جایزه بوکر برگشت.
اهداف و ویژگیهای جایزه
- تقدیر از نویسندگان برجسته: این جایزه به نویسندگانی اعطا میشود که با آثار خود، مرزهای ادبیات را گسترش دادهاند.
- حمایت از ادبیات انگلیسی: تنها رمانهایی که به زبان انگلیسی نوشته و در بریتانیا یا ایرلند منتشر شدهاند، واجد شرایط دریافت جایزه هستند.
- تأثیر بر بازار کتاب: کتابهای برنده و نامزد نهایی، معمولاً به فروش بسیار بالایی دست مییابند و به سرعت در سراسر جهان مورد توجه قرار میگیرند.
جایزه بینالمللی بوکر
در سال 2005، بخش جدیدی به نام جایزه بینالمللی بوکر ایجاد شد که مختص آثاری است که از زبانهای دیگر به انگلیسی ترجمه شدهاند.
- ویژگیها: این جایزه هر ساله به یک اثر ترجمهشده تعلق میگیرد و مبلغ جایزه به صورت مساوی بین نویسنده و مترجم تقسیم میشود.
- هدف: تقویت ارتباط میان ادبیات جهانی و مخاطبان انگلیسیزبان.
فرایند انتخاب
- معرفی نامزدها: ناشران، نویسندگان و منتقدان میتوانند آثار واجد شرایط را برای بررسی معرفی کنند.
- هیئت داوران: شامل نویسندگان برجسته، منتقدان ادبی، و دانشگاهیان است که آثار را بر اساس معیارهایی چون نوآوری، کیفیت ادبی و تأثیرگذاری بررسی میکنند.
- انتخاب نهایی: شش اثر به عنوان نامزد نهایی اعلام میشوند و از میان آنها یک برنده انتخاب میشود.
جوایز و مزایا
- جایزه نقدی: برنده جایزه بوکر مبلغ ۵۰ هزار پوند دریافت میکند.
- شهرت و اعتبار جهانی: برنده شدن این جایزه، اغلب جایگاه نویسنده را در ادبیات جهانی تثبیت میکند.
- تقویت بازار کتاب: کتابهای نامزد نهایی نیز فروش و توجه قابلتوجهی پیدا میکنند.
برندگان شاخص و آثار برجسته
جایزه بوکر:
- 2022: شیهان کاروناتیلکا (سریلانکا)
- The Seven Moons of Maali Almeida
- داستانی درباره زندگی پس از مرگ و سیاستهای پیچیده سریلانکا.
- 2021: دیمون گالگوت (آفریقای جنوبی)
- The Promise
- کاوشی در موضوعات خانواده، تاریخ و بیعدالتی.
- 2019: مارگارت اتوود (کانادا) و برناردین اواریستو (بریتانیا)
- وصایا و دختر، زن، دیگری
- نخستین بار بود که جایزه به دو نویسنده به صورت مشترک تعلق گرفت.
- 1981: سلمن رشدی (بریتانیا-هند)
- بچههای نیمهشب
- اثری درباره هویت، تاریخ و تحولات هند.
جایزه بینالمللی بوکر:
- 2023: گیتانجالی شری (هند)
- Tomb of Sand
- داستانی درباره زندگی، خانواده و مرزهای فرهنگی.
- 2016: هان کانگ (کره جنوبی)
- گیاهخوار
- رمانی شاعرانه درباره هویت و خودشناسی.
تأثیرات جهانی جایزه بوکر
- حمایت از ادبیات متنوع: معرفی نویسندگان از نقاط مختلف جهان به مخاطبان انگلیسیزبان.
- ترویج ترجمه: اهمیت دادن به مترجمان و ارتباط میان فرهنگها.
- تقویت ادبیات انگلیسی: افزایش کیفیت و سطح رقابت در میان نویسندگان.
نکات جالب
- جوانترین برنده: بن اوکری (۳۲ سال) در سال ۱۹۹۱ با رمان جاده گرسنگی.
- بیشترین تعداد برنده: نویسندگانی چون جی. ام. کوئتزی و پیتر کری دوبار این جایزه را کسب کردهاند.
- برنده مشترک: در سال ۲۰۱۹، جایزه برای اولین بار به دو نویسنده تعلق گرفت.
وبسایت رسمی بوکر:
thebookerprizes.com