اهمیت ویراستاری کتاب کودک و نوجوان
ویراستاری کتاب کودک و نوجوان فرآیند بسیار مهم و حائز اهمیتی است. اگر کتابی ویرایش‌نشده روانه بازار شود، متن از سوی خوانندگان و جامعه متخصص پس زده می‌شود. کسی حاضر نخواهد شد به کتابی توجه کند که به اندازه کافی صیقل نخورده، علائم نگارشی آن درست نیستند و انسجام کافی ندارد. در ویرایش کتاب کودک و نوجوان هم نیاز است تا ویرایش از نقطه‌نظر فنی، تخصصی و محتوایی انجام شود.
رجوع به متخصصان ویراستاری برای ویرایش هر محتوایی بسیار ضروری است. متنی که ویرایش نشده است به درستی با مخاطب خود ارتباط برقرار نمی‌کند. اگر نتوانید به طوری گویا و روان مفاهیم موردنظرتان را به مخاطب منتقل کنید، هیچ استقبالی از کتاب نخواهد شد.
ضمن اینکه ویراستاری در لایه‌های زیرین خود، نوعی احترام قائل‌شدن برای مخاطبان هم است. پس اگر کسی اثری را بدون ویراستاری راهی نگاه مخاطبان کند یعنی در درجه نخست کارش را ناقص انجام داده است و در درجات بعدی برای مخاطبان خود ارزش و احترام کافی قائل نشده است.
اگر به‌دنبال رسیدن به موفقیت در دنیای تولید محتوا هستید باید حتماً به ویراستاری کودک و نوجوان توجه کنید. ویراستاری، هنر صیقل‌دادن متون است و کسانی در آن موفق می‌شوند که هم به روانی و گویابودن مفاهیم و محتوای هر اثر واقفند و هم از نظر فنی و ظاهری به‌خوبی می‌توانند هر نوشته را تصحیح کنند.
مراحل ویرایش و ویراستاری کتاب کودک و نوجوان
الف) ویراستاری فنی کتاب کودک و نوجوان
تغییرات لازم‌الاجرا شامل موارد زیر است:
- رعایت شیوه خط فارسی
- پاراگراف‌بندی
- اصلاح علائم نگارشی
- مشخص کردن نقل‌قول‌ها و موارد تأکید شده در متن
- کنترل شماره‌گذاری جداول، نمودارها، تصاویر و شکل‌ها و تعیین محل دقیق آن‌ها در متن
- کنترل فهرست مطالب
ب) ویراستاری ادبی کتاب کودک و نوجوان
- اصلاح جمله‌بندی متن به لحاظ دستوری
- اصلاح واژه‌ها، عبارت‌ها و جمله‌های متناقض، نارسا، نامفهوم و مبهم
- یکدست کردن نثر متن و گزینش واژگان مناسب
- پرهیز از درازنویسی
- تلاش در جهت ساده‌نویسی (البته تا جایی که سبک کتاب تغییر نکند)
- کنترل املای کلمات
- اصلاح و یکدست کردن معادل‌ها، نام اشخاص، مکان‌ها و …
- پیشنهاد افزودن توضیح‌های ضروری
ویراستاری کتاب کودک و نوجوان
ویراستاری کتاب، ارزشمندترین مرحله قبل از چاپ کتاب است. در این مرحله نویسنده باید با یک ویراستار که وابسته به انتشارات خاصی است، تعامل داشته باشد، تا بتواند فرآیند ویراستاری و ویرایش نهایی کتاب خود را به او بسپارد.
ویراستار تمام موارد کلی محتوای کتاب از جمله: نکات نگارشی، زبان و لحن محتوا، علائم نگارشی و سیر محتوای متن نگارش شده را، مورد بررسی قرار می‌دهد و با توافق نویسنده، ویرایش‌های نهایی را کامل می‌کند.
ویراستاری کتاب کودک و نوجوان نیازمند توجه به جنبه‌های خاصی است که در ویراستاری کتاب‌های برای بزرگسالان وجود ندارد. در اینجا به برخی از نکات مهم ویراستاری کتاب‌های کودک و نوجوانان اشاره می‌شود:
سطح زبانی مناسب
ویراستار باید مطمئن شود که سطح زبان و استفاده از واژگان در کتاب مناسب با سن و توانایی خواندن کودک و نوجوانان است. از واژگان ساده و قابل فهم استفاده شود و از اصطلاحات و عبارات پیچیده خودداری شود.
تنظیم جریان داستان
ویراستار باید به جریان داستان دقت کند و مطمئن شود که داستان به‌گونه‌ای است که کودک و نوجوانان بتوانند آن را به‌راحتی پیگیری کنند. همچنین، توجه به توالی منطقی و ارتباط میان رخدادها و وقایع ضروری است.
تصاویر
ویراستار باید تصاویر کتاب را نیز بررسی کند و مطمئن شود که آن‌ها با متن هماهنگ و مناسب هستند. تصاویر باید جذاب و جذاب برای کودک و نوجوانان باشند و به داستان کمک کنند.
اصلاح اشتباهات املایی و دستوری
همانند ویراستاری کتاب‌های برای بزرگسالان، ویراستار باید اشتباهات املایی، دستوری و نگارشی را در متن کتاب کودک و نوجوانان تصحیح کند.
حفظ انگیزه و توانایی تخیل کودک و نوجوانان
ویراستار باید مطمئن شود که تغییرات ایجاد شده در متن کتاب، انگیزه و توانایی تخیل کودک و نوجوانان را حفظ می‌کند و از آن‌ها خواندن و استفاده کردن از کتاب را لذت‌بخش می‌سازد.
مرور ارتباط متن و تصاویر
ویراستار باید مطمئن شود که متن و تصاویر به‌خوبی با یکدیگر ارتباط دارند و هماهنگی لازم را دارند تا داستان بهتر به کودک و نوجوانان منتقل شود.
نگهداری از فضای خلاقیت و خیال
ویراستار باید همیشه به یاد داشته باشد که کتاب کودک و نوجوانان یک فضای خلاقیت و خیال است و اصلاحات و تغییرات باید این فضا را حفظ کند و از آن ضرر نرود.
ویراستاری کتاب کودک و نوجوانان یک فرآیند دقیق و حساس است که نیازمند توجه به جزئیات و حساسیت به خواننده‌های کوچک است. با رعایت موارد فوق، ویراستار می‌تواند به بهترین شکل ممکن به بهبود و ارتقاء کتاب کودک و نوجوانان کمک کند.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر منوی چاپ کتاب‌های کودک و نوجوان را مطالعه فرمایید.