تعریف چاپ و چاپخانه
فرآیندی که در طی آن می‌توانیم طرح، متن یا اثری را روی یک سطح ایجاد کرده و تکثیر نماییم چاپ می‌گوییم. سطح مورد نظر ما می‌تواند کاغذ، مقوا، پلاستیک، سلفون، چوب، چرم یا هر چیز دیگری باشد.
کلمه چاپ یا چهاپ را برگرفته از کلمه چاو می‌دانند که در زبان مغولی به معنی فشردن سطحی بر سطح دیگر است. کلمات مترادفی که برای چاپ در نظر گرفته شده است شامل باسمه، طبع، و تافت میباشد.
به صنعت تکثیر نقش و صورت‌های دوبعدی همچون ارقام، حروف، خط‌ها، تصویرها و… توسط ایجاد این نقوش روی کاغذ، مقوا، پارچه یا هر ماده دیگر با یا بدون تصویر عمل چاپ گفته می‌شود.
امروزه تکنیک‌های چاپ پیشرفت شایانی داشته است و عملیات چاپ را می‌توان روی سطوح متعدد و متنوعی همچون مواد پارچه‌ای، نایلونی، سلولزی، فلزی، مواد شیمیایی، چرمی، شیشه‌هایی با اشکال صاف یا ناهموار، محدب یا مقعر و … انجام داد.
چاپخانه نیز در لغت به معنای محل چاپ کردن و در متون مختلف کلمات مطبعه، دارالطباعه و باسمه‌خانه به‌عنوان مترادف آن به‌کاررفته است. چاپخانه مؤسسه، مجتمع یا کارگاهی است که از عهده انجام کارهای چاپی بر روی کاغذ و سایر اشیاء از طریق انواع چاپ برآید و به تعبیری دیگر، محلی است که چاپ کتاب، نشریات، و مانند آن در آنجا انجام می‌گیرد.
امروزه، چاپ به‌عنوان یک فرآیند انبوه صنعتی در نظر گرفته می‌شود که بخش اساسی صنعت نشر و بخش مهمی از فعالیت‌های اداری و حکومتی را شامل می‌شود.
چاپخانه کارگاهی است که در آن کارهای چاپی (مانند چاپ کتاب، ژورنال و…) بر روی کاغذ و چیزهای دیگر انجام می‌شود. چاپ را در اصطلاح، انتقال مطالب شامل نوشته‌ها، تصاویر، اعداد و علائم بر رو یک حامل فرم و انتقال آن بر روی یک سطح چاپ شونده و تکثر آن به شمارگان زیاد می‌گویند.
تاریخچه دستگاه چاپ
اگر بخواهیم به‌صورت دقیق بیان کنیم باید بگوییم که تاریخچه دستگاه چاپ در جهان به هزاران سال پیش و زمانی که چاپ روی خشک و گل انجام می‌شد برمی‌گردد. اما اولین دستگاه چاپ با جوهر توسط گوتنبرگ اختراع شد که قابلیت چاپ تصویر و متن را داشت.
یوهانس گوتنبرگ را به‌عنوان مخترع دستگاه چاپ و پرچم‌دار صنعت چاپ در اروپا می‌دانند که برای اولین بار یک دستگاه مکانیزه برای انجام روش‌های چاپ باسمه‌ای و استفاده از حروف چاپی ارائه نمود.
در واقع روشی که در این دستگاه به کار گرفته شده قرن‌ها پیش توسط چینی‌ها مورد استفاده بود که گوتنبرگ آن‌ها را در قالب یک ماشین چاپ کاربردی نمود. چاپ سنگی یا لیتوگرافی نیز توسط یک نمایشنامه‌نویس آلمانی به نام آلوئیس زنه فلدر در سال ۱۷۹۶ میلادی یعنی ۳۰۰ سال پس از اختراع دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ اختراع شد.
از مهم‌ترین مزایای این روش چاپ کاهش قابل توجه هزینه‌های چاپ و رواج صنعت چاپ در جهان بود. در این زمان انواع دستگاه چاپ دچار تغییر و تحولات اساسی گردید. پس از آن دستگاه چاپ مضاعف سیلندری اختراع شد که قابلیت چاپ دو رو را داشت.
پس از آن ماشین چاپ با کاغذ رول طراحی و ساخته شد. در سال ۱۹۱۲ کاسپار هرمان توانست ماشین چاپ پشت‌ورو زن افست را طراحی کرده و بسازد. انواع دستگاه چاپ پدالی از مدل ماشین‌های مسطح اولیه است که با فشار روی پدال پایی کار می‌کرد. در این دستگاه تغذیه کاغذ به‌صورت تک‌برگی بود و با دست انجام می‌شد از این دستگاه برای چاپ در تیراژهای پایین استفاده می‌شد.
اولین روزنامه تایمز در ۱۸۱۴ توسط دستگاهی به چاپ رسید که سیلندر آن با فشار بخار کار می‌کرد.
تاریخچه انواع دستگاه چاپ در ایران
تاریخچه انواع دستگاه چاپ در ایران نیز با ورود وسایل تیبوگرافی یا چاپ حروفی در سال ۱۲۳۳ توسط شخصی به نام زین‌العابدین تبریزی آغاز گردید و پس از آن در اوایل سال ۱۲۳۵ ه.ق دومین دستگاه چاپ توسط میرزا صالح شیرازی وارد ایران شد.
میرزا جعفر تبریزی نیز در سال ۱۲۴۰ ه.ق، دستگاه چاپ سنگی را از مسکو به ایران آورد و یک چاپخانه سنگی در ایران راه‌اندازی نمود.
امروزه انواع دستگاه چاپ افست و چاپ دیجیتال در بازار وجود دارند که هر کدام نیز انواع مختلفی دارند اما برای یک چاپ با کیفیت تنها به دستگاه چاپ نیاز نیست بلکه انواع ماشین‌آلات و دستگاه‌های دیگر مورد نیاز است که شامل دستگاه‌های برش کاغذ و دستگاه‌های مورد نیاز پس از انجام مراحل چاپ میباشد.
چاپ صنعتی چیست؟
مسلماً شما هم این روزها زیاد چاپ صنعتی را می‌شنوید، همان‌طور که می‌دانید با پیشرفت علم و تکنولوژی و حضور فناوری‌های جدید، صنعت چاپ هم دستخوش تغییرات بزرگی شده است و روز به روز در حال گسترش و وسیع شدن میباشد.
لازم است بدانید: روش‌های متنوع و مختلفی در صنعت چاپ وجود دارد که هر یک برای کاری، کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع چاپ صنعتی برای تمامی کارهای تبلیغاتی، جلد مجلات و کتاب‌ها به کار رفته و رتبه خوبی هم در این زمینه‌ها به خودش اختصاص داده است.
در واقع چاپ به فرآیندی گفته می‌شود که صرفاً نقش تبلیغاتی نداشته و به‌منظور زیباتر شدن محصولات به کار گرفته می‌شود و عملکرد یک محصول را ارتقاء می‌دهد. از این‌رو چاپ تنها پروسه و یا فرآیندی است که هنوز نتوانسته جایگزینی پیدا کند و امروزه در سطح شهر چاپخانه‌ها و مراکز بی‌شماری را در زمینه چاپ فوری و چاپ خواهید دید.
چاپ صنعتی چه کاربردی دارد؟
چاپ صنعتی به معنای استفاده از فناوری‌های چاپ در فرآیند چاپ است و در بسیاری از کارهای تبلیغاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع می‌توان گفت: چاپ صنعتی همچون چاپ دیجیتال در موارد متعددی کاربرد داشته و نقش پررنگی را در این صنعت ایفا می‌کند. چاپ صنعتی برای تولید انواع کتاب‌ها و مجلات با تیتراژهای بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردهای چاپ صنعتی
امروزه چاپ صنعتی به دلایل کاربردهایی که دارد، توانسته مخاطبان خودش را پیدا کند و در زمینه‌های مختلف چاپی به کار رود.
از این‌رو، چاپ بر روی محصولات الکترونیکی، انواع بسته‌بندی‌های شخصی، چاپ‌های تزئینی مانند: چاپ بر روی شیشه، چاپ بر روی چوب و یا فلز و دیگر محصولاتی که نیازمند چاپ‌های اختصاصی باشند، از جمله کارهایی هستند که به چاپ صنعتی ارتباط پیدا می‌کنند.
همچنین جالب است بدانید: یکی از خصوصیات بارز چاپ صنعتی، ایسنت که امکان چاپ سه‌بعدی بر روی بسته‌بندی‌ها را نیز فراهم می‌کند که فوق‌العاده خواهد بود و بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد.
انواع چاپ صنعتی
چاپ صنعتی در انواع چاپ افست، دیجیتال، چاپ تامپو، چاپ سیلک، چاپ افست، چاپ فلکسو و چاپ سیلک اسکرین تقسیم می‌شود که مسلماً شما با این چاپ‌ها به‌نوعی آشنایی دارید. به‌عنوان مثال برای چاپ کتاب، کارت ویزیت از چاپ افست استفاده می‌کنند و یا برای چاپ عکس از چاپ سیلک بهره‌مند می‌شوند.
در زیر به مهم‌ترین انواع چاپ صنعتی اشاره می‌کنم:
۱. چاپ افست
- شرح: یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین روش‌های چاپ صنعتی است. در این روش، تصویر از روی صفحه‌ای به لایه‌ای از آب و سپس به کاغذ منتقل می‌شود.
- مزایا: کیفیت چاپ بالا، امکان چاپ در تیراژ بالا و هزینه پایین برای هر واحد در تیراژهای بزرگ.
- کاربرد: کتاب‌ها، مجلات، بروشورها و بسته‌بندی.
۲. چاپ دیجیتال
- شرح: در این روش، تصاویر به‌طور مستقیم از فایل‌های دیجیتال به کاغذ منتقل می‌شوند. چاپگرهای دیجیتال معمولاً از جوهرهای مایع یا پودری استفاده می‌کنند.
- مزایا: زمان کم برای آماده‌سازی، امکان چاپ سفارشات کوچک و شخصی‌سازی آسان.
- کاربرد: کارت‌های تجاری، بروشورها، پوسترها و محصولات سفارشی.
۳. چاپ سیلک‌اسکرین (Silk Screen)
- شرح: این روش شامل عبور جوهر از طریق یک شبکه نازک (صفحه) است که طرح را روی سطح مورد نظر چاپ می‌کند.
- مزایا: مناسب برای سطوح غیرعادی و مواد مختلف، کیفیت بالا و امکان چاپ با رنگ‌های مختلف.
- کاربرد: لباس، تابلوهای تبلیغاتی، بسته‌بندی و محصولات سفارشی.
۴. چاپ فلکسو (Flexography)
- شرح: این روش به‌خصوص برای چاپ بر روی مواد نرم و انعطاف‌پذیر مانند بسته‌بندی و کاغذهای رنگی استفاده می‌شود. از صفحات انعطاف‌پذیر برای انتقال جوهر استفاده می‌کند.
- مزایا: سرعت بالا، هزینه کم برای تیراژهای بزرگ و قابلیت چاپ با رنگ‌های مختلف.
- کاربرد: بسته‌بندی مواد غذایی، برچسب‌ها و کاغذهای مخصوص.
۵. چاپ لیتوگرافی (Lithography)
- شرح: مشابه چاپ افست است، اما در این روش از سنگ یا صفحه‌های فلزی برای انتقال جوهر استفاده می‌شود.
- مزایا: کیفیت بالای چاپ و مناسب برای کارهای هنری و با جزئیات دقیق.
- کاربرد: چاپ آثار هنری، کارت‌های دعوت و محصولات خاص.
۶. چاپ گراندی (Gravure)
- شرح: این روش شامل حکاکی طرح‌ها بر روی سطح استوانه‌ای و انتقال جوهر به کاغذ است.
- مزایا: کیفیت چاپ بالا و مناسب برای چاپ در تیراژهای بسیار بالا.
- کاربرد: مجلات، بسته‌بندی و برچسب‌ها.
۷. چاپ ترموگرافیک (Thermographic Printing)
- شرح: در این روش، جوهر روی کاغذ چاپ می‌شود و سپس با حرارت ایجاد شده، جوهر به سطح کاغذ می‌چسبد و بافتی برجسته ایجاد می‌کند.
- مزایا: ایجاد جلوه‌های ویژه و بافت برجسته.
- کاربرد: کارت‌های تجاری، دعوت‌نامه‌ها و مواد تبلیغاتی.
۸. چاپ دیجیتال سه‌بعدی (3D Printing)
- شرح: این روش به‌ویژه برای تولید اشیاء و پروتوتایپ‌های سه‌بعدی استفاده می‌شود. در اینجا، مواد به‌صورت لایه‌لایه ساخته می‌شوند.
- مزایا: امکان طراحی پیچیده و شخصی‌سازی.
- کاربرد: نمونه‌سازی، صنایع پزشکی و تولید قطعات.