معرفی کتاب: نوجوانی، دوره‌ی مهم رشد و تکامل اجتماعی و روانی شخص است که نیازمند موازنه هیجانی و عاطفی، به‌خصوص تعادل بین عواطف و عقل است، درک ارزش وجودی خویش، خودآگاهی، انتخاب اهداف واقعی در زندگی، مستقل شدن به لحاظ عاطفی از خانواده، کنترل تعادل روانی و عاطفی خویش در مقابله با عوامل فشار آور محیطی، برقراری ارتباط سالم با دیگران، اکتساب مهارت‌های اجتماعی که در پیدا کردن دوست موردنیاز است، شناخت زندگی سالم و مؤثر و چگونه برخورد کردن با آن، از مهم‌ترین نیازهای نوجوان است. پس کمک به آن‌ها برای رشد و بسط مهارت‌های لازم برای زندگی مؤثر، افزایش اعتمادبه‌نفس در برخورد با مسائل و حل آن و همین‌طور کمک به نوجوان در رشد و تکامل عواطف و مهارت‌های اجتماعی موردنیاز جهت سازش با محیط اجتماعی و زندگی تأثیرگذارتر و سازنده‌تر در جامعه، از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجا که آموزش مهارت‌های زندگی شخص را قادر می‌سازد تا دانسته‌ها، ارزش‌ها و نگرش‌های خود را به توانایی‌های بالفعل مبدل کند و در اصل کوششی است که با حمایت آن، نوجوان تشویق می‌شود تا خلاقیت خویش را به کار بندد و به‌صورت خودخواسته راه‌های مؤثر را برای حل تعارضات و مسائل زندگی خویش پیدا کند. به همین دلیل، تمرین و آموزش این مهارت‌ها برای نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است، یکی از انواع این مهارت‌ها، مهارت تاب‌آوری است، که می‌توان آن را به‌عنوان سازه‌ای از مهارت‌های زندگی، توانایی سازش پیروزمندانه با شرایط تهدیدکننده و به عبارتی، سازگاری مثبت در مواجهه با موقعیت ناگوار دانست. این نکته مهم است که تاب‌آوری، صرفاً پایداری در مقابل آسیب‌ها یا موقعیت‌های تهدیدکننده و حالت انفعالی در مواجهه با شرایط آسیب‌پذیر نیست، بلکه مشارکتی پویا در محیط و اطراف خویش است. این مهارت از عوامل محافظت‌کننده، به همراه دیگر عوامل حفاظت کننده‌ای است که در موفقیت افراد و برون‌رفت از موقعیت‌های ناگوار نقش مهم و بسیار پررنگی دارد، به‌طوری‌که بهره‌مندی از این خصیصه باعث می‌شود دانش‌آموزان در موقعیت حل مسئله رفتار سازگارانه تری داشته باشند و مواجهه با مشکلات برایشان ساده‌تر شود.

در کنار تاب‌آوری، مهارت‌های اجتماعی نیز از دیگر مهارت‌هایی است که به فرد کمک می‌کند تا در برابر مسائل به وجود آمده و چالش‌های دوره‌ی نوجوانی به‌صورت مطلوب‌تر عمل نماید. مهارت‌های ذکرشده، فرآیندهای مرکبی است که به شخص، توانایی رفتار کردن به‌گونه‌ای که دیگران او را باکفایت بدانند، می‌دهد. این نوع مهارت‌ها، توانایی‌های موردنیاز جهت ابراز رفتارهای هدفمند و موفقیت‌آمیز هستند. با این حساب، مهارت اجتماعی از جمله توانایی است که نسبتاً از آن بهره‌مندیم، ولی تعاریف نظریه‌پردازانی که مهارت اجتماعی را براساس رفتار افراد تعریف می‌کنند تا اندازه‌ای متفاوت است.

نوجوانی دوره‌ای مابین کودکی و بزرگ‌سالی است که در طول آن ارتباطات با همسالان عمیق‌تر می‌شود. شخص در تصمیم‌گیری استقلال پیدا می‌کند و پی به مشغله‌های فکری و اجتماعی خود می‌برد. یکی از مهارت‌های لازم برای نوجوان، مهارت‌های اجتماعی است. مهارت‌های اجتماعی مجموعه توانایی‌های آموخته‌شده‌ای است که شخص را قادر می‌سازد تا باقابلیت و شکل مناسبی در یک زمینه اجتماعی تعامل کند. شخص برای داشتن احساس بهتر نسبت به خود، بایستی مهارت‌های ضروری برای همراهی با دیگران داشته باشد. برای تعریف کردن مهارت‌های اجتماعی در متن‌های تخصصی، تلاش‌های بسیاری انجام‌گرفته است. از مهارت‌های اجتماعی مهم می‌توان این موارد را نام برد: ارتباط فردی، احترام به دیگران، خودکنترلی، انجام‌وظیفه، همکاری با دیگران، دوست‌یابی و همدلی، سؤال کردن، گوش دادن، مسئولیت‌پذیری، رعایت قوانین، مهارت نه گفتن و ابراز وجود، شرکت در فعالیت‌های گروهی. هارجی (1986) با مرور تعریف‌های رفتار ماهرانه، به جوانب مهارت‌های اجتماعی اشاره می‌کند، و می‌گوید: مهارت اجتماعی مجموعه‌ای از رفتارهای هدفمند و به هم مرتبط و متناسب با وضعیت شخص است که آموختنی بوده و تحت کنترل فرد می‌باشند. درواقع مهارت‌های اجتماعی شامل توانایی‌هایی، از جمله توانایی ارتباط مؤثر و روابط صحیح بین فردی است. این توانایی‌ها به یاری شخص می‌آید تا بتواند به‌صورت کلامی یا غیرکلامی و متناسب با فرهنگ جامعه، موقعیت خود را بیان نماید. بدین معنی که فرد بتواند نظرها، عقاید، خواسته‌ها، نیازها و هیجان‌های خود را ابراز نموده و به هنگام ضرورت از دیگران تقاضای کمک و راهنمایی کند؛ اما بسیاری از انسان‌ها تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله فشارهای اجتماعی از بیان آنچه واقعاً اعتقاد دارند خودداری می‌نمایند. در همین راستا نوجوانانی که باهم سن و سالان خود ارتباطات کمی دارند، فرصت‌هایی که مهارت‌های اجتماعی برایشان مهیا می‌کند را از دست می‌دهند که ازنظر اجتماعی منزوی و مستعد مسائل روانی هستند. یکی از درمان‌های رفتاری و پیشنهادشده در مورد افزایش مهارت‌های اجتماعی، روش آموزش جرأت‌ورزی است، که روشی چند محتوایی است. موضوع جرأت‌ورزی سابقه‌ای بلندمدت در رفتاردرمانی دارد. در 20 سال گذشته تمرکز زیادی به این موضوع شده است که همین، نشانه اهمیت این بعد تعامل اجتماعی است. به‌طور عمده برای آموزش مهارت‌های اجتماعی فن‌هایی برای رشد و توانایی شناخت احساسات و نیازهای خود، کنار آمدن با افکار منفی و ابراز احساسات مثبت، ایجاد احترام و نگرش متفکرانه نسبت به همسالان و افراد مسن و بالا بردن مهارت جرأت‌ورزی و پذیرش خود، پیشنهادشده است.

کلیدواژه‌ها: تاب‌آوری، اصطلاح تاب‌آوری، تعاریف و توصیف تاب‌آوری، تاریخچه مطالعات تاب‌آوری، تاب‌آوری عمومی، تاب‌آوری حقیقی، تاب‌آوری تلقیحی، ویژگی‌ها و محیط‌های تاب‌آور، ویژگی‌های افراد تاب‌آور، ویژگی محیط‌های تاب‌آور (خانواده، مدرسه، اجتماع)، عوامل مؤثر بر تاب‌آوری، عوامل فردی، خانوادگی، جامعه‌شناختی، جنسیت و تاب‌آوری، عوامل ارتقادهنده و محافظت‌کننده، مؤلفه‌های مرتبط با تاب‌آوری، مدل‌های تاب‌آوری، مدل جبرانی، مدل حفاظتی، مدل چالشی یا رویارویی، رویکردهای نظری مرتبط با تاب‌آوری، رویکرد روان تحلیل‌گری فروید، نظریه بالبی و سبک دل‌بستگی، سازوکارهای دفاعی وایلانت، رویکرد آدلری، رویکرد شناختی اجتماعی بندورا، رویکرد شناختی، دیدگاه سلیگمن، رویکرد فرانکل، نظریه بوم‌شناختی، نظریه اولری و ایکوویکز، نظریه توانمندی محور، روش‌های ایجاد تاب‌آوری، مهارت اجتماعی، تعریف مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های اجتماعی از نگاه صاحب‌نظران، انواع مهارت‌های اجتماعی، مهارت ارتباط، مهارت ارتباط میان فردی، مهارت ارتباط غیرکلامی، مهارت تقویت و پاداش، مهارت پرسش، مهارت آماده‌سازی، مهارت خاتمه دادن، مهارت توضیح دادن، مهارت گوش دادن، مهارت نفوذ، مهارت ابراز وجود، مهارت تعامل در گروه‌ها و رهبری، مهارت همکاری، مهارت همدلی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، فواید و آثار آموزش مهارت‌های اجتماعی، روش‌های آموزش مهارت‌های اجتماعی، راه‌های بررسی مهارت‌های اجتماعی، عوامل تأثیرگذار بر آموزش مهارت‌های اجتماعی، آموزش جرأت‌ورزی، روش‌های آموزش جرأت‌ورزی